Książka: Powróceni

Typ recenzji: oficjalna PWN Recenzent: idiom1983 (Krzysztof Gromadzki) Za tytuł tej recenzji posłużyła mi myśl przewodnia i swoistego rodzaju duchowe credo niezwykłego człowieka o niezwykłym życiorysie, która to myśl w samo sedno puentuje całą, wbrew pozorom wcale nie tak bardzo skomplikowaną, problematykę opowieści Abdulrazaka Gurnaha. Albert Schweitzer, bo to o nim tu mowa, człowiek pochodzący z francusko-niemieckiego pogranicza, który poświęcił świetnie zapowiadającą się karierę naukową i...

Powieść laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Wielopokoleniowa saga o stracie, miłości i niepamięci osadzona w Afryce Wschodniej, na początku XX wieku.


Ilyas jako dziecko uciekł z domu, a następnie został porwany przez żołnierza Schutztruppe i stracił kontakt z bliskimi. Po latach wraca, ale rodzice już dawno nie żyją - udaje mu się jedynie odnaleźć siostrę. Afiya, wychowywana przez przybranych krewnych, doświadczyła przemocy i nie sądziła, że kiedykolwiek będzie zdolna do miłości. Khalifa tylko pozornie miał wpływ na swój los: zarówno praca, jak i żona zostały dla niego wybrane. Hamza, oddany w zastaw za długi, trafił do oddziału askarysów, ale ocalał z wojny, która naznaczyła go na zawsze. Teraz wraca i próbuje ułożyć sobie życie.


Gurnah splata losy tej czwórki w porywającą opowieść o młodych ludziach, o ich codzienności, pragnieniach, ale także trudnych wyborach moralnych, których dokonują. Chociaż są ofiarami przemocy, bywają też jej sprawcami, gdyż ich życie toczy się w cieniu wielkiej historii i nadciągającej wojny.


Abdulrazak Gurnah. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za 2021 rok. Urodził się w 1948 roku na Zanzibarze. Jest autorem dziesięciu powieści: "Memory of Departure", "Pilgrims Way", "Dottie", "Paradise" (nominowana do Nagrody Bookera i do Whitbread Award), "Admiring Silence", "By the Sea" (nominowana do Nagrody Bookera i do Los Angeles Times Book Award), "Desertion" (nominowana do Commonwealth Writers' Prize), "The Last Gift", "Gravel Heart" i "Afterlives" (nominowana do Walter Scott Prize i do Orwell Prize for Fiction). Profesor emeritus Uniwersytetu Kent, wykładał literaturę angielską i literaturę postkolonialną. Mieszka w Canterbury.


Krzysztof Majer. Tłumacz, adiunkt w Zakładzie Literatury i Kultury Północnoamerykańskiej na Uniwersytecie Łódzkim. Przekładał m.in. Davida Marksona ("Kochanka Wittgensteina"), Michaela Herra ("Depesze"), Hermana Melville'a ("Benito Cereno"), Denisa Johnsona ("Szczodrość syreny"), Patti Smith ("Rok Małpy") oraz listy Allena Ginsberga i Jacka Kerouaca. Razem z Kają Gucio tłumaczył krótką prozę Deborah Eisenberg i Billa Gastona. Dwukrotny zdobywca nagrody "Literatury na Świecie", nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia oraz Nagrody im. Boya-Żeleńskiego. Członek Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury oraz Polskiego Towarzystwa Badań Kanadyjskich. Mieszka w Poznaniu.


"Gurnah opowiada o złu wyrządzonym Afryce przez białego człowieka. Oddaje głos ludziom, którzy na dekady zostali wymazani z historii, pozbawieni prawa do opowiedzenia własnego losu. To książka przywracająca pamięć, a dla wielu zapewne pierwsze spotkanie z dziejami Afryki Wschodniej z początków XX wieku i rolą Niemców w zawłaszczaniu tej części świata. To także hołd złożony tym wszystkim, którzy odważyli się walczyć".

Michał Nogaś


"Abdulrazak Gurnah pokazuje, jak skomplikowane i dramatyczne były losy ludzi wrzuconych w kocioł historii. "Powróceni" to książka, która otwiera oczy - porzuca europejską perspektywę, pokazując tragizm Afryki. Pozwala też zrozumieć, że wiele zjawisk dziejących się tam również dzisiaj to konsekwencje wielopokoleniowych traum".

Aleksandra Łojek


"W swojej dziesiątej powieści Abdulrazak Gurnah opisuje osobliwy stan, z którym mamy do czynienia, gdy upada pewien świat, a w raz z nim określona forma życia, narzucona lub wybrana. Noblista podąża za śladami przeszłości, szuka jej w pamięci ocalałych i tam, gdzie inni już od dawna nie zaglądają. Wydziera pojedyncze historie z pracującej nieustannie kolonialnej niszczarki dziejów".

Grzegorz Jankowicz


[Wydawnictwo Poznańskie, 2022]