Książka: Stangret jaśnie pani

Na początku sierpnia 1944 roku do podwarszawskiej wsi Łęgowo przybywa Olga Asarowicz, uciekinierka z obozu w Pruszkowie, żona pilota RAF i córka warszawskiego adwokata. Pierwsze schronienie znajduje w domu Tymona Dudy, prostego chłopa, wdowca wychowującego dwójkę dzieci i opiekującego się dziadkiem, stangreta właścicielki okolicznego pałacu, Emilii Zgorzenieckiej. Duda jest świadomy własnej biedy, sugeruje więc, by Olga zamieszkała z jaśnie panią w pałacu; świadomy jest też uczucia do przybyszki...

Wpadł w moje ręce mocno zakurzony egzemplarz książki Stanisławy Fleszarowej-Muskat "Stangret jaśnie pani". Nie tak stary, jak by na to wskazywały pożółkłe kartki, bo z roku 1989, ale wyraźnie ostatnio nieużywany. Zrobiło mi się jakoś dziwnie smutno, bo mimo że nie znałam twórczości pani Muskat, to nazwisko pamiętałam doskonale z domu rodzinnego. Książkami tej autorki zaczytywała się kiedyś moja mama. Wtedy nie chciałam być taka staroświecka, wolałam literaturę młodzieżową i tę, która w danej chw...

...Zastanawiano się parokrotnie nad przyczynami tak oszałamiającej popularności. Więc przede wszystkim Fleszarowa pisze w sposób zrozumiały, nie udziwniony. Po wtóre daje obraz realnego życia, w którym czytelnik może się odnaleźć. Po trzecie podejmuje wieloraką problematykę w sposób zrozumiały i nie za trudny. Po czwarte ma dar konstruowania ciekawej i składnej fabuły. Po piąte przyjmuje podział na dobre i złe i pozwala temu co dobre zwyciężyć. (...) Dodajmy do tego niewątpliwą elegancję stylu - w sumie otrzymamy koktajl ze składników różnej wartości. Ale prywatnie powiem, że dar podobania się jest właśnie darem, wszelka analiza musi pozostać cząstkowa.

Piotr Kuncewicz, "Przegląd Tygodniowy" nr 23 (323), 1988 r.

[Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989]