Dodany: 03.08.2019
|
Autor: Rosco
"Lalka i Marks" to powieść Maryam Madjidi, urodzonej w Teheranie francuskiej pisarki pochodzenia irańskiego. Piękno i siła tej autobiograficznej prozy przyniosły autorce w 2017 roku prestiżową nagrodę Goncourtów w kategorii "Pierwsza powieść".
Rządzony przez ajatollahów Iran; rodzice – zagorzali komuniści, próbujący ćwiczyć pięcioletnią córkę w pogardzie dla własności; wujek dzielący celę z intelektualistą, który co rano ogląda kreskówkę, by usłyszeć podkładającą w nim głos żonę; cmentarz, na którym ulewne deszcze odsłaniają płytko pochowane ciała więźniów; rozstrzelany przyjaciel rodziny, po którym oszalałej z bólu matce został plastikowy sandał; strażnik, który na lotnisku zabiera kobiecie paszport, bo spod chusty wysunął się jej kosmyk. Oto Iran ‒ miejsce pierwszych narodzin, które Maryam Madjidi opuszcza w wieku sześciu lat.
Croissanty, krwiste mięso i inne barbarzyńskie potrawy; nowy język, który dojrzewa w milczącej dziewczynce i uwolniony zmienia ją w jednej chwili w dziewczynkę bardzo gadatliwą; zawstydzenie innością i mające sprać to piętno klasy specjalne. Oto Francja ‒ miejsce drugich narodzin.
Żal po utraconym języku dzieciństwa i najbliższych, powrót do perskiego i pojednanie ze sobą, studia nad poezją Omara Chajjama w aulach Sorbony, powrót do Iranu, miłość, kolejne dalekie wyjazdy, w końcu powrót do Paryża, wolność. Oto czas trzecich narodzin. Czas, w którym urodziła się ta książka.
"W powieści »Lalka i Marks« mamy do czynienia z potężnym problemem tożsamości, który sygnalizował już w »Listach perskich« Monteskiusz pytając: »Jak można być Persem?«. Maryam Madjidi podwaja pytanie XVIII-wiecznego myśliciela, dorzucając doń formułę: »Jak można być Francuzem?«. Na kanwie tej »rywalizacji języków« osadzona jest opowieść autobiograficzna pisarki, która swoim kunsztem i rzemiosłem artystyczno-językowym dorównuje najtęższym piórom współczesnej prozy francuskiej. Warto wiedzieć, że dla Madjidi problemem nie jest wybór między francuskim a perskim. Ona chce znaleźć swój własny, niepowtarzalny język – język, który pozwoli jej »odgrzebać zmarłych« (…).
Pasjonująca narracja, znakomity styl, niemałe walory edukacyjne, wielki kunszt i precyzja w sztuce przedstawiania rzeczywistości oraz bajecznie poetycki język prozy – oto główne zalety tego klejnotu literackiego, świetnie wypełniającego lukę irańsko-francuskiego powinowactwa z wyboru".
Prof. Remigiusz Forycki
"Jurorzy Nagrody Goncourtów zostali oczarowani przez wspomnienie, pełne humoru i emocji, dzieciństwa i młodości młodej autorki, której marksistowscy rodzice uciekli z Iranu w 1986 roku i którzy musieli odnaleźć swoją tożsamość pomiędzy dwiema kulturami".
Baptiste Liger, "LIRE"
"Olśniewająca pierwsza powieść autobiograficzna, która odkrywa żywe i intensywne pisarstwo. Czerpie ze źródeł teatru, baśni i poezji, aby przeobrazić rzeczywistość".
Sophie Joubert, "L’Humanité"
"W krótkich rozdziałach, oddzielonych od siebie jak poruszające fragmenty pamiętnika, Maryam Madjidi zabiera nas w podróż przeciwko nietolerancji".
"Avantages"
"Piękna książka o rodzinnej historii i historii Iranu".
Xavier Lambrechts, "64 Minutes le monde en français" (TV5 Monde)
"Pierwsza powieść pełna ważkości i poezji".
Virginie Herz, "Actuelles" (France 24)
"Maryam Madjidichce zaszczepić opowieści w uszach wszystkich osób. W sposób doskonały osiąga ten cel".
Kerenn Elkaïm, "Livres Hebdo"
"Maryam zbiera istnienia i splata fragmenty duszy. Narodziła się pisarka".
Sophie Pujas, "Le Point"
"Wyobraźnia, zmieszana z realizmem sytuacji pełnych spojrzeń, zapachów, głosów, gestów, działa odkrywczo".
Astrid de Larminat, "Le Figaro"
"Maryam Madjidi nie rozpatruje wyboru między dwoma swoimi językami – francuskim i perskim – szuka własnego języka. Języka, którego nie możemy jej zanegować, który pozwala jej odgrzebać zmarłych i pisać najbliżej siebie samej – językiem pisarza".
Gladys Marivat, "Le Monde des livres"
"Bardzo zręcznie opisana cała złożoność sytuacji na wygnaniu, unieruchomiona między dwiema tożsamościami i dwiema kulturami".
Mathieu Blard, "Psychologies magazine"
"Nieśmiały wdzięk, chęć przetrwania wyrażona przez subtelność i poezję. Pisarstwo Maryam Madjidi daje rzeczywistości baśniowe spojrzenie z poruszającym znaczeniem metafory. Cudowne!"
Muriel Mingau, "Journal du centre"
"W swojej pierwszej powieści Maryam Madjidi opowiada o swojej irańskiej młodości oraz o uchodźstwie we Francji: jej autobiografia odnawia rany wysiedlonej rodziny".
Emily Barnett, "Grazia"
"Mamy zatem Maryam Orientalną, tkaczkę francuskich słów, hybrydową przemytniczkę. W epoce dyktatorów, fundamentalistów i wygnania jej głos jest wiatrem nadziei".
Catherine Faye, "Afrique Magazine"
"Maryam Madjidi formułuje, z ogromną zręcznością słów, delikatnie i jednocześnie ostro, złożoność uczuć przynależności i zerwania […] przez proste i bezpośrednie pisanie, pełne humoru, finezji, żywiołowości i inteligencji".
Lou Darsan, "Un Dernier livre avant la fin du monde"
[Państwowy Instytut Wydawniczy, 2018]