Książka: Dolny Śląsk 1936-1956: Szybki rozwój i nieudana odbudowa: Wpływ wiedzy na produkcję przemysłową

Autor analizuje rozwój przemysłu na Dolnym Śląsku w latach 1936–1956 w kontekście pytania o rolę wiedzy w procesie produkcji. Sugeruje związek między załamaniem się produkcji przemysłowej w regionie po 1945 roku i wysiedleniami ludności niemieckiej. Ukazuje, jakie skutki niesie utrata sieci informacyjnych, przy założeniu, że pewnych kategorii wiedzy nie da się „przechowywać” inaczej niż tylko dzięki ludzkiej pamięci.

Jednym z głównych obszarów analizy jest polska polityka przesiedleńcza. Do końca lat 40. XX wieku jej celem było możliwie szybkie wysiedlenie ludności niemieckiej, jednak po 1950 roku zaczęto nakłaniać Niemców do pozostawania. Wydaje się, że stały za tym głównie przyczyny gospodarcze, a nie – jak do tej pory uważano – polityczne.

Choć w latach 50. i 60. XX wieku wiele krajów Europy i świata przeżyło wzrost gospodarczy, tzw. Ziemie Odzyskane takiego „cudu gospodarczego” nie doświadczyły. Próbowano to wyjaśniać, wskazując m.in. na zniszczenie przemysłu w wyniku działań wojennych i demontaży, braki kapitałowe i niedobór siły roboczej, względy polityczne czy poczucie pewnej tymczasowości polskiej administracji na tych terenach, co prowadziło do mniejszego zaangażowania polskiej ludności napływowej w ich zagospodarowanie. Jednak liczne przykłady pokazują, że choć katastrofy naturalne czy wojny mogą w krótkiej perspektywie paraliżować gospodarkę, później jest to kompensowane ponadprzeciętnym wzrostem.

Specyficznym rysem powojennej historii Dolnego Śląska były bez wątpienia przesiedlenia. Autor wskazuje, że wraz z utratą pracującej tam wcześniej ludności zabrakło głównego elementu pozwalającego na wykorzystanie potencjału przemysłowego i przeprowadzenie jego pomyślnej rekonstrukcji, tj. wiedzy istotnej dla procesu produkcyjnego.

[Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2018]