Książka: Urbanowa

[W recenzji odwołuję się do fabuły i zakończenia utworu.] "Urbanowa" jest mniej znaną, zaledwie kilkustronicową nowelą Marii Konopnickiej, w której autorka (bo można z nią utożsamiać narratorkę) uwieczniła służącą i jej syna. Tytułowa bohaterka to stara, wiecznie zapijaczona kucharka, przynosząca w kuchni więcej szkody niż pożytku. Za jej sprawą "garnki tłukły się (...) jakby na komendę. Z rana bowiem Urbanowej »czegoś się ręce trzęsły«, w południe »wszystko jej z rąk leciało«, wieczorem za...

W noweli tej Maria Konopnicka cofa się do czasów swojego dzieciństwa. Wspomina kucharkę Urbanową, pracującą wówczas w domu jej rodziców, oraz jej syna - Jaśka, terminującego u szewca. Ludzie z nizin społecznych są częstymi bohaterami utworów Konopnickiej.

Punktem zwrotnym tej noweli okazuje się zdarzenie w czasie wigili Trzech Króli. Jasiek w przedstawieniu ludowym (w szopce) gra króla Heroda. Wywołuje to entuzjazm matki, która nie jest w stanie ukryć dumy z tego, że jej syn "został królem".

W utworze tym autorka stara się ukazać skrywane marzenia ludzi, którzy na co dzień żyją w nędzy i poniżeniu. Marzenia, by wynieść się "nad poziomy". Ukazuje również miłość matki, która marzy o tym, by jej potomkowi lepiej wiodło się w życiu niż jej.