Książka: Hańba

"Nie lubię biegania za kobietami, nie lubię tracić czasu na jałowe towarzyskie rozmowy ani na uganianie się za tym, co jest praktycznie znane pod nazwą przyjemności. A jednak się przekonuję, że z jakiegoś powodu i całkiem wbrew swojej woli spędzam większą część czasu pogrążony właśnie w tych zajęciach. To niezbadany rodzaj obłędu"[1]. Człowiek jest także zwierzęciem, i ta jego zwierzęcość najsilniej chyba daje o sobie znać w sferze seksualnej. Jest to domena popędu decydującego o przetrwaniu ...

• „Popadłem w stan pohańbienia, z którego niełatwo mi będzie się podźwignąć. Nie próbowałem uniknąć tej kary. Nie śmiem przeciwko niej się burzyć. Na odwrót, dzień w dzień odbywam ją całym sobą, usiłując zaakceptować hańbę jako swoją kondycję”*. • „Ryzykuje każdy, kto cokolwiek posiada: samochód, buty, paczkę papierosów. Wszystkiego jest za mało, żeby starczyło dla wszystkich – za mało samochodów, butów, papierosów. Za dużo ludzi, za mało rzeczy. To, co jest, musi wejść w obieg, żeby każdy móg...

Idąc śladem czytelników, którzy będą czytać Pottera po ucichnięciu szumu medialnego, przeczytałem "Hańbę" później niż należało ;). Książka jest dziwna. Albo może nie tyle książka, co postacie w niej opisywane. Jeszcze nigdy nie zdarzyło mi się, aż tak dobitnie, odczuć różnicy kulturowej (?) ("biały" w Afryce - "biały" w Europie). Było to tak intensywne wrażenie, że momentami przeszkadzało w lekturze. Po prostu trudno mi było tych ludzi zrozumieć, postawić się na ich miejscu. A samo czytanie? ...

Zadecydowała okładka. Wśród wielu książek nęciła łagodną zielenią i intrygowała niewyraźnym, czarno-białym zdjęciem dziewczyny. Chwyciłam ją i dopiero w domu dowiedziałam się, że trzymam w ręku powieść noblisty :-) Trudno pisać o tej powieści, żeby nie zepsuć innym przyjemności czytania i aby ich nie zniechęcić. Nie jest porywająca, ale ma w sobie takie nieokreślone "coś", co powoduje, że jest ciekawa. Opowieść o Davidzie Lurie, mężczyźnie po pięćdziesiątce, wykładowcy na Politechnice Kapszt...

"Hańba" została wyróżniona Nagrodą Bookera przyznawaną za najlepszą powieść anglojęzyczną roku. Coetzee jest pierwszym pisarzem w historii tej nagrody, któremu została ona przyznana dwukrotnie.


"»Hańba« jest lekturą, od której nie można się oderwać. Nieuchronnym przeznaczeniem tej powieści jest wpisanie jej do kanonu literatury światowej klasyki".
"New York Times"

"Siłę tej powieści stanowią wnikliwe, wiarygodnie nakreślone portrety ludzi stających wobec dramatycznych wyzwań, próbujących określić siebie wobec oczekiwań innych i zmieniającego się na ich oczach świata, a także wobec zasadniczych dylematów etycznych. Ludzi, którzy uwikłani w niejednoznaczne sytuacje odkrywają, że dokonując najistotniejszych życiowych wyborów, są zawsze sami".
Jerzy Jarniewicz


J.M. Coetzee (ur. 1940 r.) to jeden z najwybitniejszych i najbardziej poczytnych pisarzy południowoafrykańskich. W 2003 roku Coetzee został laureatem Nagrody Nobla.

[Wydawnictwo Znak, Kraków 2003]

Ta książka przywróciła mi wiarę w sensowność przyznawania Nobla w literaturze. Powieść jest wartościowa i zaangażowana społecznie (problem rasizmu), wstrząsająca obyczajowo (wątek główny: profesor molestujący studentkę, poboczny: zgwałcona dziewczyna ukrywa oprawców, gdyż uważa, że na to zasłużyła), a zarazem doskonale napisana. Lekkie pióro, a zarazem ciężki kaliber tematyczny. Dla mnie - majstersztyk. I pełne poruszenie: jak jesteśmy do siebie podobni w różnych środowiskach, kulturach, światac...

Jest to smutna książka. Wręcz wstrząsająca. Traktuje o relacjach międzyludzkich, o poszukiwaniu sensu, o skomplikowanych wyborach i wierności im. Głęboki smutek, który wyczuwalny jest chyba na każdej stronie tej powieści, nie jest smutkiem beznadziejnym, ale zbawiennym. Bo okazuje się, że nawet hańba może stać się tym impulsem, który wydobędzie na powierzchnię głęboko skrywane pokłady dobra. Choć może to dobro najtrudniejsze. I także głęboko ukryte – jak godność psiarza.

David i Lucy. Ojciec i córka. Zhańbiony profesor i zhańbiona farmerka. Doświadczenia ich nie zbliżają. Lurie nie akceptuje sposobu życia córki, jej farmy, podejrzanego sąsiedztwa. Jemu - ojcu, wydaje się, że Lucy stworzona jest do czegoś więcej niż praca na roli. Nie znosi jej sposobu życia ani tego, że ktoś podgląda ją w kąpieli. Lucy strzeże niezależności swych myśli i czynów. Chce wrosnąć w realia ziemi, na której mieszka. Hańba, jakiej doświadcza, jest dla niej czymś w rodzaju biletu wstę...