Książka: Wszystko płynie

„Wszystko płynie” to lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy twierdzą, że za komuny było lepiej; ja zadam pytanie - komu. Niezrozumiała jest dla mnie ta nostalgia za poprzednim ustrojem z jego powszechnym zakłamaniem, represjami, gospodarką planową, a przede wszystkim zniewoleniem jednostki. I choć większość z nas wie, czym była zbrodnia katyńska, jak również słyszała o istnieniu obozów pracy przymusowej, mam wrażenie, że przeciętny Europejczyk nie zdaje sobie sprawy, czym był Hołodomor -...

Iwan, wieloletni więzień łagrów, który po śmierci Stalina wychodzi na wolność. Jego dawny kolega ze studiów, donosiciel. Stryjeczny brat Iwana, robiący karierę naukową w Moskwie. Żona wroga ludu wywieziona do obozu. Stary bolszewik, Żyd - ofiara wielkiej czystki. Umierająca z głodu ukraińska rodzina. Ludzie, których losy składają się na nieludzką historię.


"Grossman nie zdążył ukończyć powieści »Wszystko płynie«. Zaczął ją pisać w roku 1955 i wciąż jeszcze poprawiał w ostatnich dniach życia w szpitalu jesienią 1964 roku. Struktura opowieści jest nieco rozchwiana, a ładunek faktów historycznych tak wielki, że większość innych książek załamałaby się pod jego ciężarem. A jednak to prawdziwe dzieło sztuki literackiej; ma wprawdzie wagę dokumentu historycznego, ale jest czymś znacznie większym".

Robert Chandler


"Miał odwagę postawić znak równości między nazizmem a stalinizmem - pół wieku temu, w Moskwie. Skazano go na zapomnienie. Pośmiertnie wraca jako klasyk literatury".

Roman Daszczyński, "Gazeta Wyborcza"


"Wstrząsająca książka. O odczłowieczeniu ludzi, ale także o tym, że choć ginie człowiek, wolność nie umiera nigdy".

"The Independent"


Wasilij Grossman (1905-1964), urodził się w Berdyczowie na Ukrainie w inteligenckiej rodzinie o żydowskich korzeniach. Z wykształcenia chemik, pracował jako inżynier w Zagłębiu Donieckim. Debiutował w 1934 roku. W latach 1935-1940 wydał trzy zbiory opowiadań oraz dwie części trylogii "Stiepan Kolczugin" o rewolucji z 1905 roku i I wojnie światowej. Po wybuchu II wojny światowej został korespondentem wojennym. Za udział w bitwie pod Stalingradem odznaczono go orderem Czerwonej Gwiazdy. Pierwsza powieść Grossmana, "Za słuszną sprawę", ukazała się w odcinkach w 1952 roku (wyd. pol. 1959). Do końca lat pięćdziesiątych autor pracował nad "Życiem i losem". W 1961 roku maszynopis skonfiskowano. Jeden z egzemplarzy udało się przemycić na Zachód; powieść została wydana w 1980 roku we Francji. Publikacji w Rosji doczekała się dopiero po rozpadzie ZSRR. "Wszystko płynie" to ostatnia powieść Grossmana; po raz pierwszy ukazała się w 1970 roku we Frankfurcie nad Menem, w Związku Radzieckim w oficjalnym obiegu w roku 1989, w Polsce - w drugim obiegu w 1984.


[W.A.B., 2010]