Książka: Sztuka klasyczna: Wstęp do włoskiego renesansu

Zadaniem historii sztuki pozostanie po wszystkie czasy charakte­rystyka artystów, stylów indywidualnych i epok stylowych i będzie ona budzić silne ludzkie zainteresowanie, ale nauka historyczna prawie że wypuściła ze swych rąk obszerniejszy temat „sztuki”, pozostawia­jąc ją wydzielonej z niej filozofii sztuki, której już tyle razy odmawiała prawa bytu. Byłoby najprostszą rzeczą, aby każda artystyczna monografia zawierała także nieco estetyki.
Autor tej książki miał taki cel przed oczyma. Jego zamiarem było wydobyć artystyczną treść z włoskiej sztuki klasycznej. W epoce cinquecenta dojrzała sztuka włoska – kto ją chce zrozumieć, dobrze zrobi, jeżeli weźmie byka za rogi, tzn. zapozna się ze zjawiskiem będącym w pełnym rozwoju, gdyż dopiero tutaj wypowiada się cała istota i tutaj dopiero można zdobyć sprawdziany sądu. Rozważania te ograniczają się tylko do wielkich mistrzów środkowych Włoch. Wenecja rozwija się podobnie, ale opowiadanie zaciemniłoby się, gdyby się chciało wchodzić bliżej w odrębne warunki Wenecji. Rozumie się samo przez się, że tylko dzieła wybitne wzięte są pod uwagę i tutaj nawet autor zastrzega sobie pewną swobodę w wyborze i traktowaniu przed­miotu, gdyż w jego planie nie leży przedstawianie poszczególnych artystów, lecz ujęcie wspólnych rysów stylu ogólnego. Aby ten zamiar osiągnąć tym pewniej, po pierwszej historycznej części nastę­puje jako próba przeciwna, druga część systematyczna, ułożona nie według osobistości, lecz według pojęć i ta druga część zarazem ma ob­jąć wyjaśnienie zjawiska.

[Napoleon V, 2015]