Książka: To tylko dzieci: Narodziny dobra i zła

Wybitny psycholog poznawczy Paul Bloom twierdzi, że zdolność do odróżniania dobra i zła jest w człowieku głęboko zakodowana.

Przez wieki, od Johna Locke’a po Zygmunta Freuda, filozofowie i psychologowie uważali, że pod względem moralnym człowiek przychodzi na świat jako tabula rasa, niezapisana tablica. Wielu z nas zakłada, że dzieci są z natury egoistyczne, a rolą społeczeństwa – zwłaszcza rodziców – jest przekształcenie tych małych socjopatów w istoty cywilizowane.

Tymczasem Paul Bloom przekonuje, że poczucie moralności towarzyszy nam już od najwcześniejszego dzieciństwa. Powołując się na przełomowe badania prowadzone na Uniwersytecie Yale wykazuje, że niemowlęta, zanim jeszcze zaczną mówić czy chodzić, oceniają postępowanie innych jako dobre lub złe, odczuwają empatię, okazują współczucie, pocieszają strapionych, a także mają elementarne poczucie sprawiedliwości.

W swych rozważaniach nad moralnością dzieci i dorosłych autor odrzuca modny dziś pogląd, że odpowiedzialnością za wybory moralne możemy obciążyć instynktowne odczucia czy nieświadome uprzedzenia. Według Blooma rozumowi zawdzięczamy nie tylko wspaniałe odkrycia naukowe; w obszarze moralności postęp również odbywa się dzięki wykorzystaniu rozsądku i myślenia (zrozumieliśmy na przykład, że niewolnictwo jest niesprawiedliwe). Współczucie, wyobraźnia i niebywała zdolność do racjonalnego myślenia pozwalają nam wykroczyć poza prymitywne poczucie moralności, z którym przychodzimy na świat, i stać się czymś więcej niż małymi dziećmi.

Paul Bloom ma talent do ożywiania abstrakcyjnych idei, do swobodnego przechodzenia od Darwina, Herodota i Adama Smitha do Hannibala Lectera, Louisa C.K. i „narzeczonej księcia”. Ta porywająca, błyskotliwa i wnikliwa książka oferuje zupełnie nowe spojrzenie na naszą moralność.


„Bloom to przykład wybitnego naukowca, który potrafi łączyć sprzeczne wyniki badań, ogromną erudycję i prawdziwie ludzkie podejście, tworząc pełen niuansów i chwilami zaskakujący portret natury ludzkiej, który budzi przerażenie i zachwyt”.

Jonathan Haidt, autor książki „Prawy umysł”


„Badania psychologiczne Paula Blooma są niezmiennie olśniewające. Dlatego właśnie sięgamy po jego książki. Później nie możemy się z nimi rozstać, gdyż urzeka nas mądry i swobodny styl opisu tych badań”.

Jim Holt, autor książki „Krótka historia niczego”


„Odkrycie, jak bogate jest poznawcze i moralne życie małych dzieci, to fascynujące osiągnięcie psychologii XXI wieku. Paul Bloom wnikliwie, a zarazem przystępnie i elegancko wyjaśnia, w jaki sposób przyczynia się ono do lepszego rozumienia natury ludzkiej”.

Steven Pinker, autor książki „Piękny styl”


„To niezwykle ważna książka. Panuje dziś przekonanie, że moralność jest wytworem sztucznym, gdyż odziedziczony po ewolucyjnych przodkach instynkt jest czysto egoistyczny. Poza tym wmawia się nam, że społeczeństwo ludzkie powstało na fundamentach irracjonalnych impulsów, a rozum i nasze wybory nie mają żadnego znaczenia. Tymczasem Bloom, znakomity psycholog eksperymentalny i znawca filozofii, rozprawia się z obydwoma tymi błędami”.

Martha C. Nussbaum, autorka książki „Political Emotions”


„Cudownie zrozumiała i zabawna… Jeżeli chcesz lepiej niż dotychczas rozumieć siebie, swoje dzieci i psychopatę przy sąsiednim biurku – przeczytaj tę książkę”.

Sam Harris, autor książki „Free Will”


„Książka Paula Blooma to fascynująca podróż w głąb naszego poczucia dobra i zła. Błyskotliwie napisana i elegancka, pokazuje, jak wiele możemy się nauczyć, przyglądając się reakcjom dzieci. Ta lektura na zawsze zmieni nasz sposób patrzenia na niemowlęta”.

Carl Zimmer, autor książki „The Tangled Bank”


„To nadzwyczaj głęboka wizja rozwoju moralności. Począwszy od niemowlęctwa, ukazuje subtelne przenikanie się wpływów środowiska i genów w kształtowaniu tego, kim jesteśmy. Obowiązkowa lektura dla entuzjastów nauk społecznych i dla rodziców”.

Dan Ariely, autor książki „Potęga irracjonalności”


Paul Bloom jest profesorem psychologii na Uniwersytecie Yale. Jest autorem i redaktorem sześciu książek, w tym entuzjastycznie przyjętej „How Pleasure Works”. Otrzymał wiele nagród za działalność badawczą i dydaktyczną. Publikuje artykuły naukowe i popularnonanukowe, między innymi na łamach „The New York Times Magazine”, „Nature”, „The New Yorker”, „The Atlantic”, „Science”, „Slate”, „The Best American Science Writing”. Mieszka z żoną i dwoma synami w New Haven, w stanie Connecticut.

[Eremis, 2015]