Książka: Cham

Kim jest dzisiaj Eliza Orzeszkowa? Jedną z tych nudziar, o których trzeba się uczyć w szkole. Autorką powieści tendencyjnych, których nikt już nie czyta. I "Nad Niemnem", które czytają wszyscy na pewnym etapie szkolnego obowiązku (a przynajmniej takie są założenia edukacji). Pisarką z tych przeklętych przez uczniów i w dużej mierze ignorowanych przez czytelników (znających tylko wymienione już "Nad Niemnem"; no, może jeszcze "Gloria victis" i ewentualnie "Dobrą panią"). Dzieła takich twórców – p...

Książka jest rzeczywiście świetna. Orzeszkowa pokazała świat psychiki, ale - jak to u niej bywa - nie w wyższych warstwach społecznych, a pośród chłopów - "chamów". Gdy przeczytałam tę książkę, pomyślałam o tym, jaka to by była tragedia dla tego biednego i poczciwego Pawła, gdyby te wydarzenia miały miejsce naprawdę. No i trach... Czytam sobie notę na końcu książki, a tam wiadomość, że opowieść jest prawdziwa, że Paweł istnieje, że jego nazwisko i nazwa wsi zostały zmienione i że Franka została ...

Co myśleć o ludziach, którzy przejawiają manię wyższości? Rzecz jasna - gardzić. Jednak co sądzić o osobach okazujących swoją z pozoru wielką pozycję, z czasem okazującą się tak naprawdę rzekomą i zupełnie zmyśloną? Tu odpowiedź wcale nie jest taka jasna, w grę może wejść współczucie, rozpacz oraz wszelkie inne uczucia jakich doświadczył Paweł, skromny rybak znad Niemna. Ona - pokojówka, wcale nie prosta, bowiem nader przekonująco dowodzi swoich szlacheckich korzeni, lubiąca przelotne znajomo...

"Cham" (1888) to powieść obyczajowo-psychologiczna, której akcja rozgrywa się w XIX-wiecznej nadniemeńskiej wsi. Głównym bohaterem jest tytułowy "cham" - czterdziestoletni prosty i biedny rybak, Paweł Kobycki, obdarzony jednak dobrym sercem i zasadami moralnymi. Poznaje on Frankę, dziewczynę z dobrego i dostatniego domu, która, pierwszy raz służąc u państwa, została uwiedziona przez pana domu, co sprawiło, że całą swoją złość wylewała na otoczenie, przez co nieustannie była zwalniana z kolejnych miejsc pracy, oraz na ciągle nowych i porzucanych kochanków. Paweł postanawia ożenić się z dziewczyną, mając nadzieję, że w ten sposób uratuje kobietę od upadku moralnego...

[Wydawnictwo Zielona Sowa, 2005]