Książka: Cała jaskrawość

Pierwsza powieść Stachury to historia opowiedziana z perspektywy człowieka młodego duszą i ciałem, który stawia się w jaskrawej opozycji do śmierci i przemijania. Proza poetycka, a więc subtelny, pełen aluzji i gier słownych zapis wewnętrznych odczuć, to najlepsze określenie tej twórczości. Książka ta stanowi również klamrę zamykająca najbardziej młodzieńczy okres twórczości Stachury. Kwintesencją całej historii jest świadomość konieczności chwytania życia tu i teraz, aby wycisnąć je jak cyt...

Stachura w „Całej jaskrawości” wielokrotnie wyraża zachwyt nad życiem - nad wszystkimi jego dobrymi i złymi aspektami: nad ciemnością i światłem, nad sensem i bezsensem - jak pisze, cała jaskrawość „jest to wszystko razem wzięte”. Podkreśla wagę i piękno życia właśnie poprzez śmierć. Niesamowity był dla mnie ten moment w książce, gdy uwięzionemu w sadzawce łabędziowi przyglądają się dwie osoby: przypadkowy przechodzień i Edmund. Ten pierwszy zachwyca się ptakiem - jego pięknem, natomiast Edmu...

W tej książce nie znajdziecie ekscytujących porywów akcji. Wprost przeciwnie, akcja (jeśli można ją tak nazwać) jest ograniczona do niezbędnego minimum. Jak we wszystkich swoich powieściach, Stachura kładzie nacisk na metafizyczny aspekt życia, dzieli się z czytelnikiem przemyśleniami, operując pięknym poetyckim językiem, z pogranicza lekkiego surrealizmu. To właśnie ów specyficzny język i sposób narracji powinien przyciągnąć i oczarować tych z was, którzy gustują w epickiej poetyce i synest...

Edward Stachura (1937-1979) - poeta, prozaik, pieśniarz, wędrowiec, człowiek-legenda.

W latach sześćdziesiątych Stachura przyjechał do Łazieńca z Wincentym Różańskim, przyjacielem-poetą. Zatrzymali się na dwa miesiące u Marii Potęgowej, ciotki Edwarda. Pracowali w Ciechocinku przy oczyszczaniu basenu. W oparciu o te wydarzenia powstała pierwsza powieść Stachury, o której napisał w liście do Różańskiego: "Kończę powoli »Całą jaskrawość« Kochany i będziesz na pewno zadowolony. Niesamowicie tam sobie żyjemy. Uroczyście. Solennie. Wszystko, co robimy tam, jest niesamowicie uroczyste. Najdrobniejsza rzecz. W natchnieniu tam sobie żyjemy nieustającym, tak jak powinno być".

I rzeczywiście, można powiedzieć, że powieść ta jest przesłaniem Stachury, wskazującym, jak powinno być. Jak powinno się żyć - w natchnieniu, że się żyje, dostrzegając "całą nędzę i całą wielkość", a oprócz tego i całą śmieszność (bo jest to, o czym się często zapomina, powieść jednocześnie bardzo poważna i bardzo zabawna), przeżywając wszystko w pełni i walcząc nieustannie ze śmiercią. By w ten sposób dostąpić całej jaskrawości.

[Czytelnik, 2006]

[...] nigdy nie wierzyłem w swoją śmierć i myślę, że chyba tak naprawdę i absolutnie nikt nie wierzy w swoją śmierć, a ci, którzy twierdzą, że wierzą, nie wiedzą po prostu, co mówią, nie, nie kłamią, tylko nie zdają sobie sprawy z tego, co mówią, nie obudzili w sobie śpiącego tam, w najgłębszej tajnej norze, zapomnianego genialnego dziecięcia, ale ono nawet śpiąc nie wierzy w zagładę. Bo jak mogę przestać być, jeśli jestem. Jeśli był na przykład Józef Zelent - elektryk »wyrwany z gniazda jako...

"Staw był dwuczęściowy. Dwubasenowy. Dwukołowy jak cyfra osiem. Na Styku przerzucony był mostek. Bajkowy taki, rusałkowy, wierna rekonstrukcja tych w paradisie mostków nad czystymi wodami. (...) Baseny były co najmniej nierówne. Jeden większy, drugi mniejszy. Ten większy mieli oczyścić koparką. Dlaczego przy okazji nie mieliby oczyścić tą samą koparką mniejszego basenu, tego nie wiem. (...) Tak więc my z naszymi szpadlami kopaliśmy w tym mniejszym, który wysuszono przy pomocy pompy. W drugim,...