Książka: Akwarium

Jako że dotąd miałem do czynienia wyłącznie z bardzo rzetelnymi dokumentami Wiktora Suworowa, podchodziłem do "Akwarium" (powieści autobiograficznej) z niejaką obawą. Na szczęście zupełnie niepotrzebnie. Autor przeplata wydarzenia retrospekcjami, ciętym humorem, mądrościami życiowymi czy też brutalną filozofią azjatyckiego Rosjanina (zaskoczeniem było dla mnie, jak wiele nas łączy, ale przeszłość sam mam brutalną, więc nie jest to aż tak głęboki szok). Opisy szkolenia i wyposażenia Specna...

Wiktor Suworow w tej dokumentalno-sensacyjnej książce opisuje drogę swojej kariery - od bystrego, acz lekko szalonego czołgisty, przez żołnierza Specnazu, do nieludzko wytrenowanego szpiega na usługach supertajnej radzieckiej organizacji wywiadowczej GRU. A to droga długa i wykańczająca - wymagająca żelaznej kondycji fizycznej i psychicznej, dużej inteligencji, życia w nieustannym napięciu i paranoicznej podejrzliwości, i to podejrzliwości nie względem kapitalistycznego wroga, a własnych kolegów...

Tajemnica i kontrola. Trudno powiedzieć, na co jest położony większy nacisk. Nigdy nie jesteś pewien, czy ktoś Cię właśnie nie sprawdza. Nigdy nie wiesz, czy akurat Ty kogoś nie sprawdzasz. Takie było GRU, czyli wywiad wojskowy Związku Radzieckiego. To, co widać w filmach, nie ma najmniejszego związku z rzeczywistością (no, chyba, że sprawy techniczne). Tu nie ma brawurowych akcji z udziałem pojedynczego agenta, który sam rozprawia się ze Złymi tego świata. Tu nie ma fajerwerków strzelanin an...

Cała prawda o życiu agenta... jakże inna od tej, którą serwują nam filmy o Bondzie. Rzeczywistość jest zupełnie inna, ręczy za nią autor, na którego wydano wyrok śmierci za odejście z wywiadu ZSRR, który nie ogranicza się, jak może się wydawać, tylko do KGB. Oprócz tego przedstawione jest tutaj także życie w Specnazie (co to jest - dowiadujemy się po przeczytaniu), i w radzieckim wojsku (ale tutaj krótko). Powieść kipi od humoru, są także smutne epizody (np. o "kukłach", więźniach skazan...

Akwarium - to szczelny pojemnik, w którym panują zupełnie inne warunki życiowe, i który jest całkowicie odizolowany od otoczenia. Autor - były agent i historyk, przedstawia nam świat wywiadu Radzieckiego. Świat, w którym panują drakońskie prawa i nieprawdopodobne stosunki między ludźmi. Powieść, mimo iż jest to fabuła, ma podwójną wartość, gdyż zawiera wątki autobiograficzne. Nie do pominięcia jest fakt, że na autorze cały czas ciąży wyrok śmierci za zdradę ojczyzny.

Mamy bardzo prostą zasadę: rubel za wejście, dwa za wyjście. To znaczy, że wstąpić do organizacji jest trudno, ale znaczniej trudniej ją opuścić. Teoretycznie dla wszystkich jej członków przewidziano tylko jedno wyjście: przez komin. Dla jednych z najwyższymi honorami, dla innych hańbiące, ale komin jest jeden. Tylko przez ten komin odchodzimy z organizacji.

[Wydawnictwo Adamski i Bieliński, Warszawa 1997]