Książka: Ale Klub nie przebacza

Trafiła mi się książka z gatunku, jaki rzadko czytam, czyli sensacyjna, choć może lepsze byłoby określenie "sensacyjny obrazek". Francis Clifford to autor często wydawany w czasach schyłkowego PRL, łączący tematykę sensacyjną z rozważaniami z pogranicza etyki. Po '89, kiedy rozpoczęła się moda na "ludlumy" w błyszczących okładkach, został zapomniany, i chyba już nawet nie jest wznawiany. Mimo to jednak warto sięgnąć po tego autora. "Ale Klub nie przebacza" to historia dziejąca się kilkanaś...

Książki Clifforda jest dość trudno recenzować - miałem nawet problem z jej zakwalifikowaniem: klasyka literatury, czy przygodowa. W każdej (no może prawie każdej) jest przygoda, tyle że stanowi ona podłoże do pokazania psychiki człowieka, jej ewolucji. Tak jest i tym razem. Treścią jest poszukiwanie przez dziennikarza przestępców wojennych - po drodze jakiś napad, jakieś porwanie, jakieś zwłoki. A tak naprawdę chodzi o to, co na końcu dojrzał główny bohater, myślący na początku dość schematy...

Gwałtowne zaskoczenie i mistrzowskie budowanie napięcia - poprzez wszystkie kolejne perypetie bohaterów, aż do kolejnego zaskoczenia w finale – to niezawodne atrybuty pisarstwa Clifforda, gwarantujące mu rekordowe wręcz powodzenie wśród czytelników na całym świecie. Ale sensacyjna fabuła to tylko efektowne „opakowanie”, Clifford nie po to pisze swoje książki, żeby sprzedać czytelnikowi tęgą porcję wrażeń. Chodzi mu zawsze o coś ważniejszego, o żywy, trudny do jednoznacznego rozstrzygnięcia problem moralny.

W powieści „Ale Klub nie przebacza” jest to problem odpowiedzialności i zadośćuczynienia. Wytropiony przez angielskiego reportera w odciętej od świata górskiej osadzie zbrodniarz wojenny, administrator Oświęcimia, jest obecnie człowiekiem społecznie niezbędnym, niezastąpionym, ofiarnym, szanowanym i kochanym – pełnym poświęcenia lekarzem, ratującym życie i zdrowie nie tylko okolicznym mieszkańcom, ale również – w sytuacji szczególnie dramatycznej – temuż reporterowi. Co w takiej sytuacji dyktuje nakaz wymiaru sprawiedliwości?

Książka, którą czyta się wartko, ale której książką łatwą nazwać niepodobna.

[IW PAX, 1975]