Książka: Kaftan bezpieczeństwa: Włóczęga wśród gwiazd

„Kamienne mury i żelazne drzwi są dla ciała. Nie mogą zatrzymać ducha”*. Niewielu ludzi kojarzy Jacka Londona z ambitną literaturą. W powszechnej świadomości jest on wiązany z powieścią przygodową, skierowaną głównie do dorastających chłopców. Mając na uwadze bogaty dorobek tego autora, nie sposób zgodzić się na to, aby jego twórczość była tak łatwo szufladkowana. Niejednego czytelnika mógłby zaskoczyć intelektualny zawrót głowy w „Martinie Edenie”, nieco mdły sentymentalizm z „Księżycowej Do...

"W ciągu wieków przeżyłem wiele wcieleń i zauważyłem, że człowiek nie zrobił żadnego moralnego postępu w przeciągu ostatnich dziesięciu tysięcy lat. Twierdzę to z całą stanowczością. Różnica między nieokiełznanym źrebięciem a cierpliwym koniem roboczym jest zaledwie różnicą tresury. Tresura też stanowi jedyną różnicę moralną pomiędzy człowiekiem dzisiejszym a człowiekiem sprzed dziesięciu tysięcy lat. Moralność to jedynie społeczny kapitał, gromadzony w ciągu całych wieków cierpienia. Nowo narodzone dziecię wyrośnie na dzikiego człowieka , jeśli nie będzie odpowiednio tresowane, wychowywane przez abstrakcyjne pojęcie moralności.(...)

Pytam was, czy dziś głosi się lepszą moralność niż ta, którą rozpowszechniał Chrystus, Budda, Sokrates, Platon, Konfucjusz i nieznany autor "Mahabharaty"? Wielki Boże! Pięćdziesiąt tysięcy lat temu w naszych pierwotnych rodzinach kobieta była łagodniejsza, a układy rodzinne i społeczne odznaczały się surowszą sprawiedliwością.

Muszę przyznać, że ta dawna moralność stała wyżej od moralności dziś praktykowanej. Nie odrzucajcie pośpiesznie tej myśli. Zastanówcie się nad wzajemnym wyzyskiem ludzi: pracą młodocianych, korupcją polityczną, fałszowaniem pokarmów i niewolnictwem ubogich dziewcząt. Gdy byłem Synem Gór i Synem Byka nie było czegoś takiego, jak prostytucja. Byliśmy zdrowi. Nie śniło nam się nawet tak głębokie zepsucie. Tak, równie zdrowe są niższe gatunki zwierząt żyjące w obecnych czasach. Trzeba było człowieka z jego wyobraźnią, by wymyślić grzech śmiertelny. Inne istoty nie są zdolne do popełniania takiego grzechu.

Przypomniałem sobie moje liczne wcielenia z różnych czasów i wielu miejsc. Nie znałem większego okrucieństwa niż okrucieństwo dzisiejszych systemów więziennych.(...) W dawnych czasach stosowaliśmy drastyczne kary i zabijaliśmy szybko. Nie było miejsca na obłudę. Nie wzywaliśmy prasy, kazalnicy i uniwersytetów do usankcjonowania wybryków naszej dzikiej natury.(...)

Na Boga, przed stu, przed pięćdziesięciu, przed pięciu nawet laty w Stanach Zjednoczonych napad i pobicie nie były zbrodnią, lecz tego roku, 1913, w stanie Kalifornia powiesili za takie przestępstwo Jake'a Oppenheimera, jutro za podobną zbrodnię - uderzenie człowieka w nos - powieszą mnie." [1]

"Tutaj, pod koniec dni moich, gdy czynię podsumowanie wszystkiego, co w życiu poznałem, muszę dojść do wniosku, że silne umysły nigdy nie są uległe. Ludzie ograniczeni, lękliwi, pozbawieni namiętnej prawości i zamiłowania do nieuniknionej walki - ci właśnie są wzorowymi więźniami." [2]

---
* [1] Jack London w: "Kaftan bezpieczeństwa: Włóczęga wśród gwiazd" przekł. M. Andrzeykowicz, wyd. "Brama", 1992, s.267-268
[2] tamże s.33

Miałem wówczas trzydzieści sześć lat. Obecnie mam czterdzieści cztery. Spędziłem te osiem lat w więzieniu San Qeuntin w Kalifornii. Pięć spośród nich przebywałem w ciemności. Nazywają to zamknięciem w celi samotnej. Ludzie, którzy z niej wyszli, mówią, że to śmierć za życia. Lecz w ciągu tych pięciu lat śmierci za życia zdołałem osiągnąć wolność, jakiej mało kto kiedykolwiek zaznał. Najbardziej pilnowany spośród wszystkich więźniów, obszedłem nie tylko świat – obszedłem wieki. Ci, którzy zamknęl...