Książka: Dialogi

Należy […] Konfucjusz do tych myślicieli, którzy nie zostawili po sobie traktatu sumującego dorobek dociekań. Tradycja konfucjańska przypisuje mistrzowi zredagowanie pewnych tekstów „Pięcioksięgu” i napisanie innych. Miał więc Konfucjusz być redaktorem „Księgi przemian” [I-king], „Księgi dokumentów” [Szu-king] i „Księgi pieśni” [Szy-king]. Miał także napisać „Wiosny i jesienie” [Cz'un-ts'iu], kronikę księstwa Lu. Piąty człon pięcioksięgu konfucjańskiego, a mianowicie „Zapiski o obrzędach” [Li-ki], jest tak oczywistym falsyfikatem z późniejszej epoki, że nie warto go tu brać pod uwagę. […] wymienione zabytki piśmiennictwa dotarły do nas po burzliwych dziejach, jakich im nie oszczędziła historia w ciągu pierwszych wieków po śmierci Konfucjusza. […] nie są wolne od późniejszych interpolacji, nie mówiąc już o tym, że nie ma żadnych możliwości powiązania ich redakcji z samym Konfucjuszem. […]

Jedynym źródłem poznania - nie tyle może autentycznych poglądów mistrza, ile raczej zespołu najstarszych sentencji konfucjańskich - jest tekst zwany po chińsku „Lun-jü”, co tłumaczyć można jako „Rozprawy i powiedzenia”, a co bywa nazywane „Dialogami Konfucjusza” lub „Dialogami konfucjańskimi”. […]

Wspomniana już tylekroć ortodoksyjna tradycja konfucjańska nie przypisuje redakcji „Dialogów...” żadnemu z uczniów i następców mistrza. Mówi się tylko, że przebywający w szkole Konfucjusza uczniowie zwykli zapisywać jego nauki, jego wypowiedzi, odpowiedzi na różne pytania i rozmowy z uczniami czy też wybitnymi osobistościami epoki. Po śmierci mistrza uczniowie mieli się zgromadzić i zebrać przechowywane notatki tworząc tekst, który dotarł do nas pod tytułem „Lun-jü”, tj. „Rozprawy i powiedzenia”*.



---
* Mieczysław Jerzy Künstler, „Przedmowa”, w: „Dialogi konfucjańskie”, wyd. Ossolineum, 1976, s. 8-17.