Książka: Ściana

Do twórczości Marlen Haushofer mam stosunek skrajnie nieobiektywny. W książkach austriackiej pisarki odnajduję własne emocje, własną wrażliwość i własne doświadczanie świata. Podczas lektury mam irracjonalne poczucie pełnego porozumienia z autorką. W związku z tym nie umiem spojrzeć na powieść Haushofer z dystansu, nie umiem ocenić, czy jest obiektywnie dobra, ale nawet nie chcę tego robić. Zostawiam to zawodowym krytykom, a sobie pozwolę na napisanie kilku słów o „Ścianie” z perspektywy czyteln...

Nigdy nie słyszałem o autorce ani o jej książce. Gdyby nie to, że dostałem ją w prezencie, zapewne tak też by zostało. Ale dostałem, więc zacząłem czytać. Powieść wielowymiarowa i niezwykle odważna; nie dałoby się jej właściwie napisać, bez determinacji i desperacji, by pokazać przynajmniej część swoich osobistych przemyśleń, refleksji i wniosków. Czytelnikowi jest znacznie łatwiej – może przecież przyznać sam przed sobą, że też tak właśnie myślał lub czuł. Wprawdzie to też wymaga odwagi, ale...

Rewelacyjna, rewelacyjna, rewelacyjna. Książka niepodobna do innych. Cała książka to relacja uwięzionej kobiety w miejscu oddzielonym od reszty świata ścianą. Jedyni jej przyjaciele to m.in. pies, kot i krowa. Kobieta nie wie i nie pojmuje, dlaczego została tam uwięziona. My także nie poznajemy tej tajemnicy. Powieść kończy się słowami "Dopóki będę miała na czym pisać, dopóty będę to robić". Oto cała fabuła książki - jej walka z samotnością, walka z monotonią i zniechęceniem. To w końcu życi...

Marlen Haushofer (1920-1970), powieściopisarka austriacka po studiach germanistyki w Grazu i Wiedniu zajęła się wyłącznie twórczością literacką, za którą kilkakrotnie otrzymała znaczące wyróżnienia. Spośród jej siedmiu powieści, wysoko ocenianych w dorobku powojennej literatury austriackiej, w Polsce ukazały się dotychczas: "Sekretne drzwi", "Niebo, które nie kończy się nigdzie", "Mansarda".

"Ściana" jest powieścią niezwykłą. Jej bohaterka zamierza spędzić weekend w domku przyjaciół zagubionym wśród lasu. Gdy po daremnym oczekiwaniu na swych gospodarzy kobieta wyrusza na ich poszukiwanie, natrafia w lesie na niewidzialną ścianę, poza którą nagle zamarło wszelkie życie.

Ściana określa dalszy los kobiety. Podejmuje ona heroiczną próbę przetrwania, mając za towarzyszy jedynie ocalałe wraz z nią zwierzęta. Trwa dzięki absolutnemu zespoleniu z naturą i dopiero teraz, zastanawiając się nad swym stosunkiem do życia i do siebie samej, medytując o wolności i śmierci, odkrywa, że do tej pory nie żyła prawdziwie, lecz poddawała się tylko sztucznym rygorom i konwencjom, złudnym fascynacjom i dążeniom.

"Ściana" – bajka o pierwotnej formie życia ludzkości, może historia bliskiego końca świata, zapis hartu ducha i odnajdywania sensu ” zawiera myśli i idee, które są cennym darem dla czytelnika. Dodatkowym walorem książki jest wręcz klasyczna prostota języka, potęgującą ciepło jakie z niej emanuje.

[PIW, 1990]