Książka: Doktor Faustus

Swego czasu moja koleżanka chciała napisać powieść. Wpadła wówczas na oryginalny pomysł: ponieważ nie miała weny, poprosiła mnie o napisanie jakby recenzji tego przyszłego arcydzieła. Więc piszę: "niesamowita panorama współczesnego społeczeństwa polskiego, saga warszawskich uliczek, w której niczym w uwerturze do »Tannhäusera« wesoły, podniosły nastrój, tak zachwycający, gdy trwa, może się w kilka chwil zamienić w swoje ponure odbicie – i odwrotnie, głupie rozterki oraz pusta melancholia są tuta...

Historia Fausta w zestawieniu z tragicznymi czasami totalitaryzmów i ludzkich dramatów nadaje jej wyjątkowego znaczenia. Tutaj odbiciem, a wręcz kontynuacją losów Adrian Leverkühna jest cały naród niemiecki. Kompozytor stał się genialnym zaprzedając mentalnie swoją duszę diabłu, przekraczając tolerowane granice moralne i filozoficzne. Nie mógł od tej pory żywić do nikogo uczucia, ani pozytywnych emocji. Giną ci, których mógł nimi obdarzyć pomimo, że tworzył swoje genialne muzyczne dzieła na prow...

Historia życia genialnego kompozytora widziana oczami jego przyjaciela z dzieciństwa. Książka mogłaby być całkiem znośną nowelą lub opowiadaniem, ale straszliwie rozwlekły styl pisania Manna rozdmuchał ją do kilkuset stron. Na dodatek sam autor zdaje sobie z tego sprawę i co jakiś czas przypomina czytelnikowi, że pisarzem to on nie jest i pisać nie umie, a jeśli czytelnik dotarł do tego momentu książki, to sam jest sobie winien. Najciekawsze w książce są rozdziały, gdzie autor opisuje czas...

Serenus Zeitblom, przyjaciel i powiernik genialnego kompozytora Adriana Leverkühna, przystępuje do spisania jego żywota. Wspomnieniowa biografia kompozytora nasycona jest aktualną refleksją nad podobieństwem historii Adriana i historii narodu niemieckiego.


"»Doktor Faustus« już od chwili powstania - a nawet wcześniej jeszcze, w trakcie prezentowania fragmentów powieści - stał się jednym z ważniejszych punktów w powojennej dyskusji na temat niemieckiej tożsamości. Dyskusja ta trwa do dzisiaj; do dzisiaj też książka Tomasza Manna odgrywa w niej istotną rolę. Ale obok tej dyskusji toczy się inna: to dyskusja na temat autonomii sztuki, suwerenności literatury. I tu również powieść Manna odgrywa rolę znaczącą: ta książka bardziej niż wszystkie inne jego dokonania skupia uwagę na etycznym wymiarze dzieła literackiego".

Leszek Szaruga


Thomas Mann (1871-1950), jeden z najwybitniejszych prozaików niemieckich, od 1933 na emigracji. Światowy rozgłos zdobył powieścią "Buddenbrookowie" (1901). Na jego dorobek pisarski m.in. składają się: "Czarodziejska góra" (1924), tetralogia biblijna "Józef i jego bracia" (1933-1943), poetycka powieść "Lotta w Weimarze" (1939), powieść łotrzykowska "Wyznania hochsztaplera Feliksa Krulla" (1954). Jest także autorem nowel i opowiadań, esejów, studiów literackich (o Goethem, Nitzschem, Dostojewskim, Tołstoju, Czechowie), pism autobiograficznych i dzienników. W 1929 roku otrzymał Nagrodę Nobla.


[Muza SA, 2012]