Książka: Peanatema

„Peanatema”* zachęcała mnie do lektury już od dłuższego czasu, kusiła pochlebnymi recenzjami, stylową okładką, zacnymi (jak na współczesną powieść) rozmiarami, które obiecują, że ujrzymy dzieło całościowo pokazujące jakiś obcy świat, fantastyczny fresk z nieznanego nam wymiaru. Miała to być rzecz ciekawa, podobna w stylu do utworów Dukaja, tymczasem okazała się dość płaską powieścią o aspiracjach dzieła filozoficznego. Najbardziej irytujący jest w niej fakt, że świat z fantastycznej planety A...

Od razu na wstępie wspomnę o wadach. A właściwie o jednej, bo innych nie zauważyłem. Mianowicie przez pierwsze 200 stron (!) akcja toczy się trochę ślamazarnie, a początkowy brak obycia ze słownictwem utrudnia czytanie. Muszę tutaj wspomnieć o tym, że "Peanatema" wręcz ocieka neologizmami, co sugeruje zresztą sam tytuł. Na szczęście na nasz użytek został oddany kilkunastostronicowy słownik, do którego warto często zaglądać. Książka ma 900 stron (+ dodatki), więc w połowie lektury powinniśmy być ...

Pochłonęłam tę "cegłę" jednym tchem. Aczkolwiek nie jest to powieść łatwa, to jednak cieszę się, że ją przeczytałam. Pierwszych sto stron wymagało ode mnie szczególnej koncentracji i wertowania kartek, ponieważ z tyłu jest dość obszerny słownik pojęć wprowadzonych przez autora i używanych przez postacie na planecie Arbre. A jest to świat niezwykły. Rzetelne recenzowanie "Peanatemy" wymagałoby teraz ode mnie przynajmniej pobieżnego opisania świata Arbre. Niestety, zajęłoby to zbyt dużo miejsca...

"Peanatema"
Nowa powieść autora "Cyklu Barokowego" i "Diamentowego wieku"

Mieszanka fizyki kwantowej, filozofii fenomenologicznej i innych wciągających pasji... Entuzjazm, z jakim Stephenson dzieli się swoimi teoriami i wyjaśnieniami, jest zaraźliwy. "Peanatema" to połączenie "Imienia róży" z "Diuną". Autentycznie fascynująca pożywka dla umysłu. ("The Oregonian")

Arcydzieło. Zadziwiająca, ambitna powieść. Czytelnicy będą zachwyceni, rozszyfrowując odniesienia do filozofii, nauki, matematyki i sztuki, które Stephenson piętrzy z typowym dla siebie genialnym wyczuciem. Dawno nie czytałem książki, która w podobnym stopniu skłaniałaby mnie do myślenia. Dawno również nie czytałem książki tak wciągającej. (Paul Witcover, Locus)

"Peanatema" to błyskotliwa i przezabawna wyprawa w rejony, w których przecinają się logika, matematyka, filozofia i fizyka kwantowa; prawdziwa powieść idei, płynnie łącząca gry słowne, teorie matematyczne i emocjonującą przygodę. ("London Times")

"Peanatema", najnowsze dzieło bestsellerowego autora "Cryptonomiconu" i "Cyklu Barokowego", jest książką niezwykłą: napisana z wielkim rozmachem, inteligencją i wyobraźnią powieść wciąga czytelników w głąb łatwego do rozpoznania - choć dziwnie odmienionego - świata.

Fraa Erasmas jest młodym deklarantem z koncentu saunta Edhara, azylu dla matematyków, naukowców i filozofów, chroniących się przed zepsuciem dotykającym świata zewnętrznego (Saeculum) pod osłoną prastarego kamienia, odwiecznej tradycji i skomplikowanych rytuałów. Na przestrzeni wieków na zewnątrz, za murami koncentu, powstawały i upadały kolejne miasta i rządy. Trzykrotnie w dziejach świata nastawał mroczny czas przemocy zrodzonej z przesądów i niewiedzy, która unicestwiała zamknięte społeczeństwo matemowe. A jednak deklarantom za każdym razem udało się przetrwać kataklizm i dostosować do nowych realiów; po każdym pogromie żyli coraz skromniej i stawali się coraz mniej uzależnieni od techniki i dóbr materialnych. Jednakże Erasmas nie boi się świata zewnętrznego, extramuros. Od ostatnich Straszliwych Wypadków minęło wiele, wiele lat.

Dla uczczenia przypadającego raz na dziesięć lat i trwającego tydzień rytuału zwanego apertem, fraa i suur szykują się do wyjścia poza bramy azylu, które zostaną otwarte na oścież i przy okazji udostępnią wnętrze koncentu ciekawskim "statystom". Erasmas, dla którego jest to pierwszy apert, nie może się doczekać chwili, gdy znów zobaczy znajome widoki i spotka się z rodziną, z którą nie miał kontaktu od czasu "kolekty". Zanim jednak upłynie tydzień przeznaczony na apert, oba jego życia - to, które porzucił, i to, które wybrał - zawisną na włosku w obliczu przemian o iście kosmicznych proporcjach.

Nieprzewidziane i potężne siły zagrażają stabilności matemów i rutynie życia extramuros. Tylko niepewny sojusz sekularów i deklarantów może przeciwstawić się tej groźbie, toteż Erasmas - podobnie jak jego przyjaciele, znajomi i nauczyciele - zostaje wezwany poza bezpieczne koncentowe mury, by wspólnie zapobiec światowej katastrofie. Kiedy na jego barkach nieoczekiwanie spoczywa oszałamiająca odpowiedzialność, stwierdza nagle, że gra jedną z głównych ról w przedstawieniu, które zadecyduje o losach świata. Wyrusza w niezwykłą podróż, która zawiedzie go w najbardziej niebezpieczne i niegościnne rejony ojczystej planety - a nawet jeszcze dalej...

Neal Stephenson
Studiował na uniwersytecie bostońskim, najpierw na wydziale fizyki, potem geografii. Po ukończeniu studiów pracował naukowo, prowadził badania, a także imał się takich prac, jak naprawa samochodów, uprawa ziemi czy pisanie książek.

Debiutował w 1984 roku powieścią "The Big U". W 1988 roku wydał "Zodiac: The Eco-thriller", sławę i uznanie przyniosły mu dopiero następne książki: "Cryptonomicon" i "Zamieć", która została uznana przez krytykę za jedną z najbardziej wpływowych książek lat dziewięćdziesiątych. Diamentowy wiek z 1995 roku otrzymał prestiżową nagrodę dla twórców literatury fantastycznej - Hugo. Dotychczas jego największym osiągnięciem był "Cykl Barokowy", seria opisująca losy niepowtarzalnej grupy siedemnasto- i osiemnastowiecznych wagabundów i geniuszy. Zabawna, inteligentna i wciągająca powieść historyczna.

[Wydawnictwo Mag, 2009]

Powieść skomplikowana i nietrywialna. Autor posługuje się w niej dużą liczbą nowych słów (dołącza także glosariusz), co początkowo utrudnia zrozumienie fabuły. Problemem jest także to, że przez pierwsze 200 stron nic praktycznie się nie dzieje - czytelnikowi serwowana jest bardzo dużo opisów miejsc i zwyczajów, wśród których prezentowany jest główny bohater. Jednak po przebrnięciu przez tę (być może dla niektórych) trudność powieść nabiera tempa. Autor przedstawia w niej bardzo ciekawą koncepcję...