Książka: Kandyd

W 1755 roku doszło do wielkiego trzęsienia ziemi w Lizbonie. Miasto zostało zrujnowane, wśród ludzi wyzwoliły się najgorsze instynkty, doszło do masowych grabieży, gwałtów, mordów. Zginęło 60 tysięcy ludzi. Sprawiedliwi i niesprawiedliwi. Winni i niewinni. W dzień Wszystkich Świętych, w stolicy inkwizycji. Teraz to tylko cyfry. Jak nie budzi przerażenia fakt, iż 1/3 ludności Europy pożegnała się z życiem w latach 1348-1350, tak nie robi na nas wrażenia to, co wydarzyło się 253 lata temu. Wtedy b...

Książka ta zalicza się do tzw. powiastek filozoficznych. Jest dość krótka, składa się z trzydziestu rozdzialików. Książka Woltera jest polemiką z teorią optymizmu głoszoną przez Leibniza. Kandyd przebywa na dworze księcia Westfalii. Pobiera tam nauki od książęcego filozofa, Panglossa. Nieszczęśliwie zakochuje się w jego córce, księżniczce Kunegundzie. Zostaje wygnany, lecz ciągle pamięta o swojej pierwszej miłości i robi wszystko, aby połączyć się z ukochaną. Jego tułaczka przynosi mu wielki...

Najsłynniejsza z powiastek Woltera, "Kandyd", będąca krytyką optymistycznej filozofii G.W. Leibniza, ukazuje powszechność zła w świecie oraz rządzący ludzkim losem przypadek:

"Pangloss wykładał tajniki metafizyko-teologo-kosmolo-nigologii. Dowodził wprost cudownie, że nie ma skutku bez przyczyny i że na tym najlepszym z możliwych światów zamek Jego Wysokości barona jest najpiękniejszym z zamków, pani baronowa zaś najlepszą z możliwych kasztelanek.

- Dowiedzione jest - powiadał - że nie może być inaczej: ponieważ wszystko istnieje dla jakiegoś celu. Zważcie dobrze, iż nosy są stworzone do okularów, dlatego mamy okulary. Nogi są wyraźnie stworzone po to, aby były obute, dlatego mamy obuwie. (...) Z tego wynika, iż ci, którzy twierdzili, że wszystko jest dobre, powiedzieli głupstwo; trzeba było rzec, że wszystko jest najlepsze.

Kandyd słuchał uważnie i wierzył w prostocie ducha...".

[Zielona Sowa, 2004]