„Wychowanie Cyrusa” (po łacinie: „Cyropaedia”), najsławniejsze dzieło Ksenofonta z Aten (ok. 430-350 p.n.e.), ucznia Sokratesa, wraz z Herodotem i Tukidydesem zaliczanego do trójcy najwybitniejszych historyków greckich epoki klasycznej, jest liczącą aż osiem ksiąg powieściową biografią Cyrusa Wielkiego (ok. 557-530 p.n.e.).

Założyciel perskiego imperium Achemenidów wykreowany został przez autora na modelowy przykład idealnego monarchy, który dzięki cechom wrodzonym i właściwemu wychowaniu uszczęśliwia poddanych, tak jak antyczna Persja stała się w „Cyropedii” modelem idealnego państwa. W starożytności ten traktat filozoficzno-pedagogiczny o ustroju i naturze władzy, niepozbawiony cech romansu historycznego, był ulubioną lekturą Aleksandra Wielkiego i Scypiona Młodszego, dla Cycerona – „zwierciadłem sprawiedliwego państwa”, a w epoce Renesansu inspirował humanistów i myślicieli politycznych we Włoszech, Francji (Machiavelli, Montaigne) oraz w szesnastowiecznej Rzeczpospolitej (Modrzewski, Górnicki).

Barwnie opowiedzianą historię przeplatają sceny polowań, przemarszów wojsk i bitew, uczt i dysput filozoficznych; podziwiamy dzielnych Persów, potępiamy podstępnych Assyryjczyków, wzruszamy się losem pięknej i nieszczęśliwej Panthei. Główne przesłanie autora, dowodzące, że tylko przywódca nieskazitelny moralnie może zapewnić krajowi stabilność i bezpieczeństwo, do dziś pozostaje aktualne.

Oddawany do rąk Czytelnika przekład jest pierwszym pełnym tłumaczeniem dzieła Ksenofonta na język polski.

[Uniwersytet Wrocławski – Instytut Studiów Klasycznych, Śródziemnomorskich i Orientalnych, 2014]