Piękna książka. Tyle w niej niepokojów, tyle pytań bez odpowiedzi, i to pytań o najważniejsze, najistotniejsze sprawy. A wśród tych pytań toczy się normalne życie, konsekwentnie dzień za dniem, niezmiennie trudne, a zarazem niezmiennie piękne. Wśród tych pytań o sens istnienia, o Boga, wiarę i religię, o tożsamość, o powód, dla którego wszystko się dzieje, jedni umierają, inni się rodzą, jedni kochają, drudzy nienawidzą, jedni odchodzą, inni powracają. Wszystko przemija, bo przecież "świat, na którym żyjemy, jest tylko gospodą, my zaś przelotnymi w niej gośćmi"*. Piękna książka.

Ktoś mi może zarzucić, że pominęłam tak nierozerwalnie związaną z Singerem "żydowskość". Cały ten klimat z obrzędami, tradycją, nieprzystosowaniem i niezwykłym kolorytem jest wspaniały, ale dla mnie o wielkości powieści świadczy to, o czym wyżej. Piękne, bo zwyczajne, codzienne życie, a wokół wielkie problemy filozoficzno-moralno-religijne. Jedno przeplata się z drugim, tak po prostu. Tak pięknie. Na szóstkę.



---
* Isaac B. Singer, "Spuścizna", przeł. Irena Wyrzykowska, wyd. Muza, Warszawa 2000, s. 376.