Recenzent: Grzegorz A. Nowak


Rosjanie są chyba jedynym narodem na świecie, któremu do Polaków jednocześnie niezwykle blisko i bardzo daleko. Łączą nas wspólny rodowód, geograficzna bliskość, podobny język i legendarne zamiłowanie do alkoholu, dzięki któremu znacznie łatwiej nam się dogadać. Dzielą jednak dawne zaszłości, spory na szczeblu politycznym, nieufność podsycana przez stereotypy, a także odrębna mentalność, kultura i religia.

Prawda jest taka, że mało który Polak byłby w stanie naprawdę poznać sąsiadów ze Wschodu. Bo przecież nie da się Rosji opisać w sposób zwarty i całościowy. Jeśli już wybrać się tam samemu, zwiedzić można jedynie maleńki fragment tego olbrzymiego kraju. Nieważne, jak długo będzie się podróżować po drogach i bezdrożach od Moskwy po Władywostok – zrozumieć Rosję można tylko próbować, a na końcu i tak będzie się skazanym na porażkę.

Mimo to są ludzie, którzy cały czas próbują tego dokonać – choćby w małej części. To, co w jednych budzi obawy, dla innych stać się może przedmiotem fascynacji. Igor Sokołowski "Mateczkę Rosję" darzy bez wątpienia niezwykłym uczuciem. Inaczej bowiem nie da się wyjaśnić jego regularnych samotnych wypraw w poszukiwaniu najbardziej nietypowych, odległych i z pozoru nieciekawych miejsc w krajach byłego Związku Radzieckiego. "Spokojnie. To tylko Rosja" jest już drugą, po "Białorusi dla początkujących", książką zbierającą wrażenia z tych niezwykłych podróży.

Dyneburg, Psków, Twer, Smoleńsk, Taganrog, Rostów nad Donem – na trasie podróży Sokołowskiego znajdują się miejsca znane i nieznane. Autor zwiedził okolice, w których swoje najmłodsze lata spędzali Gagarin i Czechow, odnalazł zatopioną w wodach sztucznego jeziora cerkiew, zamienił parę słów z dumną panią kustosz muzeum pamięci o Stalinie. Bardziej niż miejsca sławne i dobrze znane interesują go zakątki, których nie odwiedziłby żaden turysta przy zdrowych zmysłach – chociażby dlatego, że nie sposób ich znaleźć na mapie.

Jednak choć może pochwalić się solidną wiedzą o Rosji, jej kulturze i historii oraz mieszkańcach, z jego tekstów przebija wyższość, z jaką spogląda na sąsiadów ze Wschodu. Ich odmienność, styl życia, a także bieda i bytowanie w ciężkich warunkach są tematem anegdot i komentarzy pisanych z perspektywy mieszkańca "cywilizowanej" Europy. Sokołowski, jak sam przyznaje, lubuje się w turpizmie i szokujących żywych obrazów w tym stylu można znaleźć w jego książce naprawdę wiele. Szkoda, że rzadko kiedy idzie za nimi refleksja, która pozwoliłaby czytelnikowi spojrzeć na problemy współczesnej Rosji z innej perspektywy.

Nasi wschodni sąsiedzi są trochę jak daleka rodzina, spokrewniona rzecz jasna przez słowiański rodowód. Pamiętamy o niej, często się z nią porównujemy, lecz de facto nie znamy jej i nie rozumiemy. Autor zbioru "Spokojnie. To tylko Rosja" nie ustrzegł się błędów, jakie popełnia przedstawiciel jednej cywilizacji próbujący poznać inną. Zabrakło zrozumienia, refleksji i postawienia się w roli drugiego człowieka. A szkoda, bo dzięki nim ukazany przez Sokołowskiego obraz współczesnego społeczeństwa rosyjskiego mógłby znacznie zyskać na wartości.



Autor: Igor Sokołowski
Tytuł: Spokojnie. To tylko Rosja
Wydawnictwo: MG, 2015
Liczba stron: 288

Ocena recenzenta: 3/6