Jeszcze ciągle, słysząc nazwisko autora, kupuje się jego kolejne powieści w ciemno. No bo jakże tego nie robić, kiedy nadal działa czar sagi wiedźmińskiej. Czar rzeczywisty, coś wplecione w tę bajkową prozę, coś, co nie pozwala nie tylko się od niej oderwać, ale wręcz zmusza do powrotu do ulubionych wątków, scen - całości. Nieskromnie powiem, że odporny na wszelkie opowieści rycerskie, przygody ociekające krwią, sensacje i niezłomnych bohaterów, dałem się uwieść nie tylko rytmowi wielkiej powieści, ale przede wszystkim jej ukrytemu gdzieś głęboko, a wyrażającemu się w dziwnej zadumie filozoficznemu czarowi. Sapkowski, myślałem, chyba naprawdę wie co to magia artystyczna.

Potem przyszły następne, sowizdżalskie i teoretyczne dzieła, które czytałem już z mieszanymi uczuciami. Za dużo było w nich przygody, za mało próby oryginalnej zadumy nad naszą egzystencją. A te teoretyczne przypominały raczej encyklopedie wiedzy o stworach i zwyczajach magicznych. Pożyteczne, bo nareszcie dawały mi wiele wiedzy o świecie naszej wyobraźni, która stworzyła tyle nieprawdopodobnych monstrów i mitów wokół nich osnutych.

"Żmija" ma wszelkie cechy powieści sensacyjnej o wybitnie wschodnim odchyleniu. To, że akcja dzieje się w Afganistanie, można traktować jako element, który ma zaprosić czytelnika do lektury, temat bowiem na czasie. Radzieccy żołnierze walczą beznadziejnie z "duchami", afgańskimi mudżaheddinami, są wojskiem z krwi i kości z inteligencką, rzewną nutą słowiańskiej zadumy nad losem i wojną, co już znamy ze współczesnej literatury rosyjskiej i polskiej, podszytej rezygnacją i biernością. Do tego dokłada się jeszcze wątek wszechwiedzącego KGB. Dla wielu z nas tego rodzaju rozważania wydają się sztuczne, niemniej są one w swojej wymowie może niezbyt obrazoburcze, jednakże interesujące.

I wreszcie wątek fantastyczny. Już słyszałem głosy, że oklepany, nic nowego, powielanie starych wzorów. A jednak.... Ma w sobie urok i to, czego mi ostatnio brakowało w prozie Sapkowskiego - subtelny urok, powrót do talentu, którym niejednego z nas tak zauroczył. Trzy postaci z różnych epok, trzy wojny jakże różne, a ciągle takie same, trzech żołnierzy, którzy są skazani na odejście. Szkoda, że tak mało, szkoda że tak krótko. Chciało by się więcej, bo atmosfera tych scen, chociaż inna, ma coś z dawnej twórczości.

Po nową książkę Sapkowskiego będę wyciągał rękę już ostrożniej, z głębszym zastanowieniem, ile bowiem można dawać kredytu zaufania. Z drugiej strony sceny magiczne być może są zapowiedzią, że mistrz wraca do formy. Jeszcze słaby to płomyk, ledwie się tli, ale już pokazuje swój żar. Posmotrim, uwidim.