Dodany: 16.10.2009 09:38|Autor:
nota wydawcy
Pierwszy list korespondencji Czesława Miłosza i Oli Watowej z lat 1967-73, którą oddajemy do rąk Czytelnika, zawiera wiadomość o śmierci Aleksandra Wata 29 lipca 1967. Pisany osiem dni później rozpoczyna wieloletnie starania obojga protagonistów niniejszej książki o ogłoszenie drukiem pozostawionych przez Wata wierszy, wspomnień, szkiców, o zaistnienie jego dzieła i zapewnienie mu należnego miejsca w literaturze. Tylko oni dwoje wiedzą o istnieniu tej wielkiej spuścizny, tylko oni nie wątpią w jej znaczenie dla współczesnych i potomnych. Czytelnik tej korespondencji dowiaduje się więc, na jakie przeszkody natrafia dzieło nowe i epokowe - bo za takie uznają tak poezję, jak i nieopracowaną jeszcze do druku księgę, zbierającą przemyślenia o naturze doświadczeń historycznych XX wieku. W wyniku ich starań świat pozna "Mój wiek", fundamentalne dzieło minionego stulecia.
Aleksander Wat w chwili samobójczej śmierci był znany z trzech tomów wierszy i jednego zbioru opowiadań. Zapis wieloletnich, wytrwałych, niekiedy beznadziejnych starań o pośmiertny druk jego utworów - zarówno w języku polskim, na emigracji, jak i w Stanach Zjednoczonych - przynosi poruszające świadectwo oddania, przyjaźni i wspólnej troski dwojga ludzi świadomych roli literatury w życiu współczesnych.
Czesław Miłosz ukazuje najmocniejsze strony dzieła Wata: wyobraźnię poetycką, zanurzenie w metafizyce i w historii; swoiste użycie języka, łączącego giętkość i poetycki liryzm gawędy z wymogami dyskursu intelektualnego; wielokulturowy rodowód; nowatorstwo; powagę myśli. Sam jeszcze niedoceniony, wiedziony podziwem i poetycką solidarnością, poświęca autorowi "Mojego wieku" godziny codziennego trudu - redaguje tysiące stron nagranych wspomnień, tłumaczy jego wiersze na angielski, uczy o nim studentów, recytuje jego wiersze na własnych wieczorach poetyckich, poszukuje wydawców, redaktorów, funduszy, tłumaczy, maszynistek. Poznajemy krąg przyjaciół Wata i Miłosza - Konstantego A. Jeleńskiego, Jana Lebensteina, Olgę Scherer, Aleksandra Schenkera, Zygmunta Hertza, a z upływem czasu także Josifa Brodskiego, Krystynę Pomorską-Jakobson, Richarda Louriego, Leopolda Łabędzia, Alfreda Tarskiego, Zbigniewa Brzezińskiego, a wraz z nimi świat wydawniczy Stanów Zjednoczonych i polskiej emigracji, który Miłosz usiłuje zarazić podziwem dla dzieła Wata. Korespondencja przytoczona w niniejszej książce została wzbogacona o wiersze Aleksandra Wata, o których mowa w listach. W "Aneksie" oprócz portretu Oli Watowej przytaczamy też świadectwa rzucające światło na ostatni okres życia Aleksandra Wata - naznaczony bólem, zwątpieniem i spotęgowaną wolą twórczą. Publikujemy również mowę wygłoszoną na jego pogrzebie przez Józefa Czapskiego. W kalendarium życia i twórczości Wata wskazujemy edytorów, bez których poświęcenia i wytrwałej pracy jego spuścizna nie ujrzałaby światła druku.
Barbara Toruńczyk
[Zeszyty Literackie, 2009]
(c)Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie bez zgody autora zabronione.