Coraz częściej dostajemy od Was tematyczne listy "potencjalnych bestsellerów". Nie inaczej jest i tym razem. Pok przygotował dla nas bardzo interesujące zestawienie książek o ludzkim mózgu. Zresztą sami przeczytajcie przygotowane przez niego uzasadnienie decyzji:

"Od czasu kiedy na studiach zainteresował mnie ludzki mózg oraz postęp w rozwoju neuroscience wciąż staram się wzbogacać po trochu swoją wiedzę w tym kierunku i być mniej więcej na bieżąco z nowinkami ze świata nauki.
Przygotowałem zatem listę 10 pozycji, które w ten czy inny sposób podchodzą do tematu i pozwalają dowiedzieć się co nieco o zawiłościach ludzkiego umysłu. Chętnie poznam również wasze propozycje interesujących książek traktujących o podobnej tematyce."

1. Kto tu rządzi - ja czy mój mózg?: Neuronauka a istnienie wolnej woli (Gazzaniga Michael). Niedługa, acz wyjątkowo treściwa lektura. Autor porusza zagadnienia świadomości, wolnej woli oraz determinizmu poznawczego. Stara się udzielić wstępnej odpowiedzi na pytanie: Czy sami odpowiadamy za nasze czyny, czy odpowiedzialny jest wyłącznie nasz mózg?
Bardzo polecam.

2. Jak uczy się mózg (Spitzer Manfred). Tytuł wyjaśnia wszystko. Książka opisuje w bardzo przystępny sposób, jakie procesy zachodzące w mózgu odpowiadają za nabywanie nowych umiejętności. Manfred Spitzer próbuje także przekazać nam, co można zrobić, aby dzieci i młodzież uczyli się z większą efektywnością.

3. Przenikliwe powietrze, jasny ogień: O materii umysłu (Edelman Gerald M.). Wymagająca książka, dająca za to wiele w zamian. Gerald Edelman, laureat Nagrody Nobla z dziedziny medycyny i fizjologii, stara się nam przekazać skondensowaną wiedzę z zakresu filozofii umysłu oraz neurobiologii. Jest to istna skarbnica mądrych przemyśleń i interesujących faktów, przeznaczona jednak dla bardziej wybrednych czytelników. Do czytania w tramwaju się raczej nie nadaje ;)

4. Mózg: Nieoficjalny podręcznik (MacDonald Matthew). Połączenie poradnika i literatury popularnonaukowej. Książka dla każdego. Napisana została przejrzystym językiem, a porusza tak różnorodne zagadnienia, jak typy osobowości (jest nawet test do rozwiązania), iluzje wizualne, różnice i podobieństwa w zachowaniu bliźniąt, dobra dieta, itd. Brzmi może dziwnie, ale jest to zdecydowanie lektura godna uwagi. Świetnie sprawdza się jako podręcznik dla początkujących.

5. Antropolog na Marsie (Sacks Oliver). Znajdziemy tu opis siedmiu przypadków zaburzeń neurologicznych, od utraty widzenia barw (i to przez malarza!), po autyzm i zespół Tourette'a. Sacks z wnikliwością bada stany osobowe swoich pacjentów. Nie traktuje ich jako chorych. Te ciekawe osoby poznajemy bowiem nie w zamkniętym środowisku szpitalnym, ale w ich własnych domach i na świeżym powietrzu. „Antropolog na Marsie” to rewelacyjna książka, która pozwala lepiej zrozumieć inność i nie traktować jej wyłącznie jako brak normalności.

6. Umysł na nowo odkryty (Searle John R.). Klasyka z zakresu badań nad filozofią umysłu. Searle porusza problem redukcji świadomości. Zadaje pytanie: W jakiej relacji ma się mózg do umysłu, a umysł do świata? Obala mity dotyczące dualizmu i materializmu wyjaśniając, iż rzecz jest bardziej złożona niż to postrzegał Kartezjusz czy behawioryści. Wyjaśnia także błędy popełniane np. przez funkcjonalistów (przytacza argument „chińskiego pokoju”) oraz inne odłamy neuronauk. Osoby zainteresowane filozofią umysły nie mogą przejść obok tej pozycji obojętnie.

7. Błąd Kartezjusza: Emocje, rozum i ludzki mózg (Damasio Antonio). Antonio Damasio (wraz z żoną Hanną) należy do głównych badaczy zagadnień dotyczących funkcjonowania ludzkiego mózgu. „Błąd Kartezjusza” jest jedną z jego najbardziej znanych prac popularnonaukowych. Na przykładzie dwóch ciężkich przypadków uszkodzeń kory przedczołowej objaśnia nam wpływ emocji na podejmowanie decyzji i zachowania społeczne. To właśnie ta książka uświadomiła mi, że zmiany w mózgu (np. wskutek wypadku) mogą prowadzić do niemal całkowitej zmiany osobowości.

8. Liczenie baranów: O naturze i przyjemnościach snu (Martin Paul). Lekka, dobrze napisana książka o tym, jak sen wpływa na nasze zachowanie i jak to się w ogóle dzieje, że odgrywa dla nas tak istotną rolę. Autor, aby umilić nam lekturę często przytacza cytaty z dzieł znanych poetów i prozaików. Nie jest to typ książki, z której wyłowimy tonę konkretnych informacji. Należy do niej podchodzić na zasadzie: przyjemne z pożytecznym.

9. Umysł: Krótkie wprowadzenie (Searle John R.). W pierwszej kolejności polecam zapoznać się z wcześniej wspomnianą książką Searle'a – „Umysł na nowo odkryty”. Ta ma tę zaletę, że jest bardziej aktualna i porusza nieco więcej zagadnień. Ich choć rzeczywiście jest to tylko krótkie wprowadzenie w główną problematykę filozofii umysłu, to wcale nie należy do najłatwiejszych. Jest to jedna z bardziej wymagających pozycji, które zamieściłem w tym zestawieniu. Jak ktoś lubi rzucać się od razu na głęboką wodę lub wie już co nieco, to może śmiało spróbować.

10. Halucynacje (Sacks Oliver). "Bardzo dobra antologia wszelkiej maści urojeń, jakie mogą nas w życiu spotkać, czy to za sprawą przedawkowania leków, brania narkotyków, silnych migren, stanów hipnagogicznych, czy po prostu wskutek chwilowego podrażnienia głównego ośrodka nerwowego. „Halucynacje” to lektura przestępna i ciekawa, podobnie jak pozostałe książki Olivera Sacksa, które również szczerze polecam."