Recenzuje: Aleksandra Urbańczyk


Javier Mallarino to niezwykle wpływowy człowiek. Jest naczelnym satyrykiem kraju, uznanym za następcę legendarnego Ricarda Rendóna Bravo (najwybitniejszego kolumbijskiego karykaturzysty XX wieku). Od lat prowadzi własną rubrykę w poczytnym czasopiśmie. Jego rysunki stanowią komentarz do życia politycznego i mają moc kształtowania opinii publicznej. Przez lata zyskał wielu wrogów, ale także stał się niepodważalnym autorytetem społecznym, co daje mu satysfakcjonujące poczucie sprawowania władzy.

Czterdziestolecie pracy naczelnego satyryka kraju jest obchodzone bardzo hucznie, zorganizowano benefis na jego cześć. Mallarino przyjmuje należny hołd ze spokojem. To, co robi nie przynosi mu już takiej satysfakcji, jak niegdyś; rysownik czuje nadciągający kryzys. Wielka gala w teatrze mile jednak łechce jego próżność. Przekonuje, że społeczeństwo ciągle musi się z nim liczyć. On jednak zdaje sobie sprawę, że nic nie trwa wiecznie. Wie, jak niewdzięczna jest ludzka pamięć. Czy za kilka lat ktoś jeszcze będzie wspominał jego nazwisko? Czy ktokolwiek dzisiaj zna wielkiego Randóna?

Mallarino nie miewa kłopotów z sumieniem. Jest przekonany, że spełnia misję - musi zatem postępować stosownie do swojej reputacji. Znany jest z nieugiętej postawy, a ta wymaga poświęceń. Czasem trzeba rzucić na żer opinii publicznej kogoś ze swego bliskiego otoczenia… Oczywiście drogo przychodzi mu za to zapłacić. Najpierw odsunęli się jego przyjaciele, potem znajomi, wreszcie żona i córka. Pogodził się ze stratami. Człowiek na jego stanowisku musi wkalkulować je w koszty wykonywanego zawodu.

Pewnego dnia wszystko się zmienia.

Javier spotyka kobietę, która - jak Duch Przeszłości odwiedzający Ebenezera Scrooge’a - wywołuje lawinę wspomnień. Przed laty on i ona (wówczas dziewczynka) wplątani byli w skandal, którego niechlubnym bohaterem był słynny polityk. Mallarino narysował kompromitującą karykaturę, a ta wywołała szereg konsekwencji, doprowadzając do samobójczej śmierci deputowanego. Rozmowa z kobietą powoduje, że dawne wydarzenia nie są już dla niego tak oczywiste. Budzi się jego sumienie. Czy to, co niegdyś zrobił, było konieczne? Czy nadal uważa się za humanistę spełniającego misję? Jest wielkim interpretatorem rzeczywistości czy tylko prześmiewcą, którego władza polega na rujnowaniu cudzego życia?

„Reputacje” to mistrzowsko napisana, zwięzła i sugestywna powieść. Nie zawiera zbędnych ozdobników, ma swój rytm i pozostawia czytelnikowi pewien margines w postaci niedopowiedzeń, które skłaniają do przemyśleń. Przypomina sztukę niewymagającą dekoracji, gdyż to, co najważniejsze dzieje się w grze aktorów, w emocjach przez nich przedstawianych. Mallarino i jego żona (która prowadzi własne audycje radiowe i która jest czułym „barometrem” przyzwoitości) to główni aktorzy tej sztuki. Śledzący ich postawę i relacje czytelnik otrzymuje skrajnie kontrastowy obraz mediów.

Vásquez obnaża charakter mediów, które wpływają na reputację, mogą wykreować człowieka bądź go zniszczyć, ale rzadko ponoszą konsekwencję. Nie można jednak zapominać o odpowiedzialności indywidualnej, od której nie da się uciec. Mallarino jest postacią fikcyjną, natomiast Rendón, który u szczytu kariery popełnił samobójstwo z niewyjaśnionych przyczyn - jak najbardziej realną. Jego duch unosi się złowieszczo nad powieścią, stanowiąc zapowiedź dramatu.




Tytuł: Reputacje
Autor: Juan Gabriel Vásquez
Wydawca: W.A.B., 2015

Ocena: 6/6


Aleksandra Urbańczyk prowadzi blog ksiazkioli.blogspot.com.