Kilka dni temu do kin weszła adaptacja cieszącej się niesłabnącą popularnością książki E.L. James „Pięćdziesiąt twarzy Greya”. Jednak zdaniem krytyków zawiodą się ci, którzy pójdą na „Greya” licząc na pikantne sceny erotyczne i pełną paletę perwersyjnych igraszek sadomasochistycznych, bo film jest tylko mglistym wyobrażeniem pensjonarki o tym, czym BDSM może być. Przy tej okazji przypominamy 20 filmów, które swego czasu naprawdę wywoływały skandal i budziły niesmak, szokowały i przerażały. Niektóre z nich robią to do dziś.
Jeden z najgłośniejszych filmów lat 50. z niezapomnianymi rolami Vivien Leigh i Marlona Brando. Uznawany dziś za jedno z największych dzieł amerykańskiego kina.
W swoim czasie „Tramwaj zwany pożądaniem” wywoływał wiele kontrowersji i gorących dyskusji związanych z zabiegami hollywoodzkiej cenzury. Biorąc pod uwagę przemiany obyczajowe, które dokonały się w społeczeństwie od czasu premiery filmu, niezorientowany, współczesny widz spodziewający się seansu pełnego miłosnych uniesień może poczuć zawód.
MATKA JOANNA OD ANIOŁÓW (1961)
Rec.: Egzorcyzmy po polsku
Film oparty na motywach opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza. Akcja toczy się w XVII wieku w klasztorze na Smoleńszczyźnie. Ksiądz Suryn przybywa do klasztoru, gdzie przeprowadza egzorcyzmy na opętanych przez diabła zakonnicach.
Film został oprotestowany przez Watykan na festiwalu w Cannes.
LOLITA (1962), (1997)
Rec.: Po prostu "Lolita"
Pedofilski związek rozbuchanej erotycznie dwunastolatki z mężczyzną w średnim wieku. Każdej z premier towarzyszyła aura skandalu i oburzenia, choć wersja Kubricka z 1962 znacznie różni się od pierwowzoru literackiego i pomija wiele z jego najbardziej prowokacyjnych wątków (w filmie nie ma żadnych scen stricte erotycznych). Kubrick wyznał później, że gdyby tylko mu pozwolono, położyłby o wiele większy nacisk na więź erotyczną łączącą Humberta i Lolitę. Zrobił tak 35 lat później Adrian Lyne.
ZWROTNIK RAKA (1970)
Rec.: Tętniąca życiem
Wizja życia paryskiej bohemy i ludzi z marginesu społecznego lat 30. Poznajemy w niej zdegenerowany świat bohaterów, dla których liczy się tylko spełnianie ich egoistycznych zachcianek. Film został zaliczony do kategorii „tylko dla dorosłych” ze względu na zawarte w nim odważne sceny.
MECHANICZNA POMARAŃCZA (1971)
Rec.: O pchaniu w międzynoże, między innymi
Film, na który rzucono klątwę. Głównym powodem anatemy były próby naśladownictwa nieco dziwnego zachowania głównego bohatera, interesującego się przede wszystkim „gwałtem, ultraprzemocą i Beethovenem". Zakazany w Irlandii w latach 1971-2000, Wielkiej Brytanii - 1973-1999, Singapurze, Południowe Korei oraz Hiszpanii.
EGZORCYSTA (1973)
Film poprzedziła sława książki wydanej dwa lata wcześniej. Horror inspirowany prawdziwą historią opętana. Jeden z najbardziej znanych i cenionych filmów grozy. Zabroniony w Wielkiej Brytanii, Malezji i Singapurze, mimo że w 1973 r. otrzymał aż dziesięć nominacji do Oscara. Charakteryzacja opętanej Regan, szokujące, zakrawające na bluźnierstwo sceny do dziś oddziałują na wyobraźnię i przerażają.
SALO, CZYLI 120 DNI SODOMY (1975)
Luźna ekranizacja kontrowersyjnej powieści Markiza de Sade'a była w zamierzeniu reżysera krytyką faszyzmu i totalitaryzmu. Drastyczne sceny, którymi Pasolini poparł swoje tezy, naturalistyczne pokazanie sadyzmu i dewiacji seksualnych, do dziś szokują. Film zakazany w wielu krajach. Jrgo nieocenzurowana, reżyserska wersja jest niemal nie do zdobycia.
OSTATNIE KUSZENIE CHRYSTUSA (1988)
Kontrowersyjny film Martina Scorsese, będący w zasadzie wierną adaptacją literackiego pierwowzoru, w którym przedstawiono Chrystusa jako człowieka kuszonego erotycznie przez Marię Magdalenę. Jego dystrybucja napotkała liczne przeszkody. W Stanach Zjednoczonych został wpisany na listę „najbardziej antykatolickich filmów wszech czasów”. Na polskie ekrany nigdy nie trafił.
NAGI LUNCH (1991)
Rec.: Defekacja i ejakulacja
Bill Lee jest pisarzem pracującym jako dezynfektor. Pewnego dnia zauważa, że zabrakło mu proszku do zwalczania karaluchów. Okazuje się, że odurza się nim jego żona. Namawia też do tego Billa. Croneberg wykorzystuje niewiele elementów powieści „Nagi lunch”, za to czerpie garściami z życiorysu Burroughsa i jego innych utworów.
MILCZENIE OWIEC (1991)
„Milczenie owiec” to film, który zna chyba każdy. Okrzyknięta jednym z najwybitniejszych thrillerów psychologicznych końca XX wieku opowieść o seryjnym mordercy i inteligentnej agentce FBI, którzy łączą siły, by wytropić przestępcę odzierającego ze skóry swoje ofiary. Oscarowa rola Anthony'ego Hopkinsa oraz świetna gra Jodie Foster to niewątpliwe zalety filmu. Nooo… dobrze, może ten film nie jest aż tak kontrowersyjny, ale czy przyszłoby wam kiedyś do głowy, że staniecie się fanami psychopaty?
GORZKIE GODY (1992)
Jeden z najbardziej kontrowersyjnych filmów Romana Polańskiego według równie kontrowersyjnej powieści Brucknera. Historia miłości, która zmienia się w destrukcyjną obsesję. Rolę prowokacyjnej, bezczelnej, wyuzdanej i odważnej Mimi zagrała żona reżysera, Emmanuelle Seigner.
CRASH: NIEBEZPIECZNE POŻĄDANIE (1996)
Kraksy samochodowe i perwersyjny seks. Kolejny skandalizujący obraz Cronenberga, który spotkał się z oburzeniem ze strony konserwatywnych kręgów. Brytyjski „The Daily Mail” prowadził przeciwko filmowi zaciętą kampanię. Główne zarzuty dotyczyły obsceniczności i przemocy.
OCZY SZEROKO ZAMKNIĘTE (1999)
Historia nowojorskiego małżeństwa uwikłanego w niebezpieczną erotyczną grę.
Kubrick stwierdził, że to jego najlepszy, najdojrzalszy emocjonalnie film. Dzień po prapremierze, 7 marca 1999 roku, zmarł we śnie na zawał serca.
REQUIEM DLA SNU (2000)
Szokujący film Darrena Aronofsky’ego, brutalne ukazujący ciemną stronę pogoni za marzeniami. Przysłowiowy „amerykański sen” staje się dla głównych bohaterów filmu koszmarem prowadzącym do ich upadku.
.jpg)
PIANISTKA (2001)
Rec.: Książka o kochanych rodzicach, Nobla bym nie dał :)
Historia o podstarzałej nauczycielce gry na fortepianie, mieszkającej z despotyczną matką. Nie znajdziecie tutaj brutalnych scen BSDM, ale musicie liczyć się z nieprzyjemnymi zbliżeniami pomiędzy bohaterami, ich walką i ścieraniem się.
MARZYCIELE (2003)
Historia kazirodczego związku pewnego francuskiego rodzeństwa na tle wydarzeń paryskiego maja 1968 roku. Pomimo odważnych scen erotycznych, nie jest tylko filmem o granicach ludzkiej intymności. To raczej opowieść o młodych ludziach uparcie dążących do dorosłości.
ROZPUSTNIK (2004)
Bohaterem filmu jest poeta John Wilmot – perwersyjny i zepsuty libertyn, hrabia Rochester (brawurowo gra go Johnny Depp). W filmie śledzimy jego burzliwe i amoralne życie w XVII-wiecznym Londynie. Warto zwrócić uwagę na „Rozpustnika” chociażby tylko po to, aby poznać historię tego niebanalnego artysty.
TAJEMNICA BROKEBACK MONTAIN (2005)
Rec.: Rozmyślania o "Brokeback Mountain"
Wielokrotnie nagrodzany film na motywach także nagrodzonego opowiadania Annie Proulx. Obraz, któremu jeszcze przed premierą nadano etykietkę „gejowskiego westernu” (moim zdaniem niesłusznie), był najgłośniejszą i najczęściej dyskutowaną premierą 2005 roku. Ze względu na tematykę i oskarżenia o „zgniliznę moralną” dystrybucja filmu została zakazana w Chinach i w amerykańskim stanie Utah.
DZIEWCZYNA Z SĄSIEDZTWA (2007)
Rec.: Szok!
Film nakręcony na podstawie książki Jacka Ketchuma, który z kolei napisał ją na podstawie autentycznego przypadku Sylvii Likens i znęcającej się nad nią opiekunki Gertrudy Baniszewski. To jeden z najbardziej wstrząsających i frustrujących obrazów, jaki kiedykolwiek mogliście obejrzeć. Pokazuje dobitnie, jak cienka granica dzieli człowieczeństwo i zezwierzęcenie, jak niewiele trzeba, aby ją przekroczyć. Ciężki film, ale warto go zobaczyć.
WILGOTNE MIEJSCA (2013)
Rec.: Charlotte Roche kobieta obrzydliwa
Adaptacja prowokacyjnej i skandalizującej powieści Charlotte Roche. Główna bohaterka, Helen (nie bez powodu nazywana Amelią 2.0) bardzo swobodnie podchodzi do spraw swojej intymności, łamiąc przy tym wszelkie przyjęte normy obyczajowe.
Film bezwstydnie przekracza granice dobrego smaku, dlatego nie każdy jest w stanie go obejrzeć.
Spodobała się wam lista ekranizacji kontrowersyjnych książek? Czy dodalibyście do niej jeszcze jakiś tytuł?
Oprac. Małgorzata Szulc