Akcję noweli rozpoczyna przyjazd Stasia do leśniczówki, w której mieszka jego brat Bolesław z córką Olą. To nie będzie zwykła wizyta, ale koniec i początek czegoś nowego dla wszystkich. Staś jest irytującym gościem i Bolesław chętnie by się go pozbył, gdyby nie stan brata i ta jego niewygodna zapowiedź, że oto przyjechał do leśniczówki umrzeć. Byłby Bolesław myślał, że Staś mówi nieprawdę, a pobyt u niego wykorzystuje na rozrywki, tylko strach i litość go powstrzymują. Odrętwienie emocjonalne braci przerywa Malina, wiejska dziewczyna mieszkająca po sąsiedzku. Dnie mijają.

„Brzezina” nie wydaje się odbiegać charakterem od typowej dla Iwaszkiewicza, onirycznej stylistyki wspomnień, którą czytelnik znajduje w „Pannach z Wilka”. Poetyka rozczarowania, chciałoby się rzec, jakby życie nie mogło zaoferować już niczego ani Bolesławowi z „Brzeziny”, ani Rubenowi z „Panien”. Ale to przecież oszałamiająca metaforyka, która opiera się w zasadzie na prostych skojarzeniach - właśnie ta prostota opisu rzeczy pięknych powoduje, że Iwaszkiewiczem można się zachłysnąć.

Miłość czy tylko cielesność, jakby w ramionach kobiety można jeszcze było wyrwać się śmierci, choć może Eros i Tanatos to jedno: więc śmierć będzie rozkoszą i słodkim cierpieniem? Zazdrość, jak choroba, która spala duszę. I to wielkie niezaspokojone pragnienie, aby ujrzeć, usłyszeć, poczuć jeszcze życie.

Czytanie „Brzeziny” jest jak współprzeżywanie. Tamto niebo, tamten las, polana, jezioro, zapach ziemi zbudzonej wiosną, krople deszczu spływające po twarzy, to wszystko widzę i czuję, choć przecież to słowa na pożółkłym papierze. Ciężar emocji jest dla czytelnika obezwładnieniem, jakby struga deszczu zlewała na niego miłość, żal, strach przed ostatecznością. I wreszcie śmierć, po której nastaje „spokój, spokój, prawie szczęście”.


---
Jarosław Iwaszkiewicz, "Brzezina", w: tegoż, "Dzieła", Czytelnik 1958, str. 173.