Film Alfreda Hitchcocka jest jednym z najważniejszych filmów w historii kina. „Psychoza” okrzyknięta została klasykiem wśród filmowych thrillerów, a Hitchcocka ogłoszono mistrzem suspensu. Scena morderstwa pod prysznicem przeszła do historii kina. Jeśli zaś chodzi o książkę Roberta Blocha... mało kto o niej słyszał, mało kto ją docenia. (Ciekawa recenzja: Lepiej do wypożyczalni niż do biblioteki)
3. DR STRANGLOVE (1964)
Stanley Kubrick zmienił pesymistyczną powieść Petera George'a „Czerwony alarm” o zagrożeniach jądrowych, w rewelacyjną satyrę polityczną.
4. ABSOLWENT (1967)
Dlaczego film, a nie książka? Mamy pięć mocnych argumentów: legendarna już scena ślubu, piosenki duetu Simon and Garfunkel i Dustin Hoffmann, Dustin Hoffmann, Dustin Hoffmann. Warto jednak zajrzeć i do powieści – jej autor, Charles Webb, zawarł w niej bowiem wątki autobiograficzne. Jedno dzieło uzupełnia drugie. (Ciekawa recenzja książki: Gdzieś jest ten autobus...)
5. MECHANICZNA POMARAŃCZA (1971)
Genialna wizja Anthony’ego Burgessa ma tę wadę, że jest to książka bardzo trudna, niekonwencjonalna i dla przypadkowego czytelnika niemal nie do przyswojenia. Książka przyjmuje bowiem formę eksperymentu lingwistycznego. W oryginale powieść została napisana w stworzonym przez autora slangu, hybrydy kolokwialnego języka angielskiego z zapożyczeniami rosyjskimi. Stanley Kubrick dokonał nie lada wyczynu, tworząc całkiem wierną adaptację filmową, jednak łatwiejszą do przyswojenia. Nie znaczy to jednak, że to film łatwy i przyjemny. Ze względu na liczne sceny przemocy, w latach 70. film wywołał skandal i wzbudził wiele kontrowersji. (Ciekawa recenzja: O pchaniu w międzynoże, między innymi)
6. OJCIEC CHRZESTNY (1972)
Dzięki współpracy reżysera Francisa Forda Coppoli i autora powieści Mario Puzo, powstał rewelacyjny scenariusz, dzięki któremu uniknięto kilku słabszych momentów występujących w książce. Zdecydowanie bardziej pasuje również dużo surowsze niż w książce zakończenie.
7. LOT NAD KUKUŁCZYM GNIAZDEM (1975)
Powieść Kena Kesseya jest bardzo dobra, jednak Milos Forman stworzył z niej wprost arcydzieło. Nie bez znaczenia były brawurowe role główne: Jacka Nickolsona i Louise Fletcher. Powieść tak wiele mówiąca o zniewoleniu i wielkiej tęsknocie za wolnością, a także o sile i słabości ludzkiej psychiki, dzięki Formanowi nabrała ludzkiej twarzy i to takiej, której nie sposób zapomnieć. Książka jest o tyle ciekawa, że narracja prowadzona jest z perspektywy Indianina-niemowy – w filmie tę postać zmarginalizowano. (Ciekawa recenzja: Triumf socrealizmu)
8. SZCZĘKI (1975)
Czy ktoś z was w ogóle wiedział, że to film na podstawie książki?! Szczęki (Benchley Peter) Steven Spielberg skupił się na „osobie” rekina, pomijając wątki miłosne, które odgrywały w książce Petera Benchleya dużą rolę. Wszystko z korzyścią dla całości.
9. ŁOWCA ANDROIDÓW (1982)
Wspaniałe opowiadanie Philipa K. Dicka otrzymało oprawę na jaką zasłużyło. Ridley Scott stworzył oszałamiające wizualizacje i zamienił antyutopijny thriller, jakim była powieść, w przerażająco wiarygodny film neo-noir. (Ciekawa recenzja: O owcy, kozie i ropusze)
10. LŚNIENIE (1980)
Stephen King czy Kubrick? Książka jest dobra, film świetny. Wybór jest trudny, bo... obie wersje mają ze sobą niewiele wspólnego. Stephen King nie docenił adaptacji Kubricka i w 1997 roku nakręcił własny czteroodcinkowy miniserial wiernie oddając fabułę horroru. (Ciekawa recenzja: Porównanie ekranizacji: Stanley Kubrick vs Stephen King)
11. STAŃ PRZY MNIE (1986)
Stephen King nazywa ten film pierwszą udaną ekranizacją jego prac. Śmiało można stwierdzić, ze film Roba Reinera przebił opowiadanie Kinga „Ciało” ze zbioru „Cztery pory roku”.
12. FULL METAL JACKET (1987)
Stanley Kubrick wie, jak wycisnąć to, co najlepsze z książek, na których opiera swoje dzieła. Największą zaletą filmu jest fakt, iż nie jest wierną adaptacją powieści Gustava Hasforda „The Short Timers”. Reżyser „pociął” treść książki, mieszając ze sobą jej poszczególne części. Stworzył film, który nie rozgrywa się chronologiczne, a przeplatane ze sobą sekwencje z przyszłości, przeszłości i teraźniejszości. Ten zabieg dużo mocniej oddziaływuje na odbiorcę i podkreśla dramatyzm sytuacji.
13. SZKLANA PUŁAPKA (1988)
Tak, ten film też powstał w oparciu o książkę. Czy dobrą? Uczciwie zdradzimy, że nie czytaliśmy powieści Rodericka Thorpa „Nothing Lasts Forever” („Nic nie trwa wiecznie”), nie słyszeliśmy o niej przed zbieraniem materiału do tego zestawiania i mimo to jesteśmy absolutnie przekonani o wyższości wersji z Brucem Willisem w roli głównej. Być może dlatego, że po raz enty chcemy obejrzeć ten film podczas Bożego Narodzenia. A książki... hmm. Poszukamy z ciekawości. Kto wie, może podchodzimy do tego ze zbytnią nostalgią. W każdym razie książkę przeczytało 20 BiblioNETkowiczów, średnia ocena powieści to 3,3. Może to jednak kwestia słabego nagłośnienia premiery książki, która miała miejsce w 1992 roku?
14. MISERY (1990)
Dobra książka to nie to samo co dobry scenariusz. Zazwyczaj z oryginału trzeba coś wyciąć, coś w nim zmienić, dodać. To co w książce czytelnika fascynuje, na ekranie może irytować. Każdy fachowiec - autor, reżyser - ma swoje triki. Ale żeby wycinać krwawe momenty? Ograniczyć przemoc w filmie? To chyba dość rzadko spotykane posunięcie (przynajmniej obecnie). Może to działanie nietypowe, ale skuteczne - spokojniejsze w stosunku do powieści, filmowe dzieło Roba Reinera, przerosło sławą swój ksiażkowy pierwowzór. (Recenzja: Nawet fajna)
15. MILCZENIE OWIEC (1991)
Przewagą filmu nad książką jest niezapomniana rola Anthony'ego Hopkinsa. Książka Thomasa Harrisa jest nie mniej przerażająca niż film Jonathana Demme, jednak rodzące się napięcie pomiędzy głównymi bohaterami, o którym w miarę komfortowo się czyta, widoczne na ekranie staje się niepokojące i wstrząsające. (Jedna z opinii: Film lepszy...)
16. PRZYLĄDEK STRACHU (1991)
Książka Johna D. MacDonalda to dobry thriller, ale zdecydowanie lepsza jest jej ekranizacja. Reżyseria Martin Scorsese! W roli głównej: Robert De Niro! Oglądamy! Uwaga, książkę przeczytało/oceniło tylko dziewięciu BiblioNETkowiczów... Egzekucja (MacDonald John D. (MacDonald John Dann))
17. PANI DOUBTFIRE (1993)
Dzięki komediowemu geniuszowi Robbina Williamsa urocza, ale prosta historia przedstawiona w powieści Anne Fine „Madame Doubtfire”, zostaje zamieniona w rewelacyjną, pełną akcji komedię Chrisa Columbusa. Niestety, książka nie miała jeszcze polskiej premiery. Polscy wydawcy stracili chyba zainteresowanie autorką poczytnych (za oceanem) książek dla dzieci i młodzieży.
18. PARK JURAJSKI (1993)
Dinozaury. Góra mięsa, mózg jak orzeszek. Wielkie, mordercze i... fascynujące. Czytać o nich – to ciekawe. Zobaczyć je – to zabójcze marzenie wielu osób. Powieść Michaela Crichtona ma na BiblioNETce całkiem dobre noty, czasem jednak przeczytać to za mało i dlatego właśnie zamieściliśmy film Stevena Spielberga na naszej liście. (Recenzja: Tryumf matematyki)
19. FORREST GUMP (1994)
Można się długo spierać czy lepsza jest powieść Winstona Grooma czy ekranizacja Roberta Zemeckisa. Podobnie jak w przypadku „Lśnienia” wybór utrudniają spore odstępstwa od pierwowzoru. Ale pamiętajmy, że film nie może się ciągnąć bez końca, coś trzeba wyciąć (no chyba, że tworzymy co roku nowy odcinek i zbijamy kasę jak to ostatnio w modzie). W tym konkretnym przypadku reżyser szczęśliwie zrezygnował z wątku kosmicznego i kanibalistycznego. (Książka czy film – dyskusja na forum: na podstawie?? czego pytam się..)
20. WYWIAD Z WAMPIREM (1994)
No dobrze, to kontrowersyjny przypadek. Książka ma w naszym serwisie dobrą ocenę (4,8) , cieszy się sporą popularnością (2566 ocen), ale jednak czy nazwiska takie jak Tom Cruise, Antonio Banderas, Brad Pitt nie przechylają szali choć odrobinę na korzyść filmu?
21. APOLLO 13 (1995)
28 - tyle dokładnie ocen ma w serwisie książka „Apollo 13. Utracony księżyc” autorstwa Jima Lovella i Jeffreya Klugera. Skromnie. A ile osób oglądało film Rona Howarda? No właśnie.
22. TRAINSPOTTING (1996)
Książka Irvine Welsha opowiadająca o grupie znajomych, których łączy zażywanie heroiny, była nieco chaotyczna. Autor oddał głos kilku narratorom, których opowieści przeplatają się, przez co można się czasem pogubić. Również dosyć trudny język powieści nieco utrudnia czytanie. Natomiast Danny Boyle wykorzystał potencjał książki i stworzył kultowy, niezapomniany film. (Ciekawa recenzja: Portret pokolenia X)
23. FIIGHT CLUB (1999)
Znany w Polsce jako „Podziemny krąg” to rewelacyjny film Davida Finchera, będący adaptacją świetnej książki Chucka Palahniuka. Reżyser wyciągnął to, co najlepsze z książki, nieco uporządkował panujący w niej chaos, wybrał wspaniałą obsadę i zmienił zakończenie, które Palahniuk uznał, za lepsze od tego, które sam napisał w książce. (Ciekawa recenzja: Palahniuk i jego dzieło)
24. WREDNE DZIEWCZYNY (2004)
Tina Fey dokonała niemożliwego – przekształciła poradnik dla zdezorientowanych nastolatek Queen Bees and Wannabees w jeden z lepszych komediowych filmów ostatnich lat, dodając fabułę częściowo opartą na własnych szkolnych doświadczeniach. Choć z pozoru to typowa lekka komedia, jest dobrze nakręcona i zaskakująco inteligentna.
25. MALOWANY WELON (2006)
Bardzo smutna książka! Nie czytajcie jej zimą, rozsądniej poczekać z tym do wiosny. W. Somerset Maugham napisał powieść ciekawą, ale... film jest lepszy. Zdecydowanie. Dopiero w nim, za sprawą reżysera Johna Currana, Walter i Kitty mają szansę na miłość. Wolimy właśnie tę romantyczną wersję historii z Edwardem Nortonem w roli głównej. Dla fanów dramatów obyczajowych pozostaje powieść. (Recenzja: Życie za malowaną zasłoną... i przeciwna opinia: Wieje nudą)
26. DIABEŁ UBIERA SIĘ U PRADY (2006)
Główną przewagą filmu Davida Frankela nad książką Lauren Weisberger jest odtwórczyni głównej roli: Meryl Streep. Dodała ona postaci Mirandy Priestly, a także całej książce, tego „czegoś”, co wyróżniłoby powieść spośród innych niezłych tytułów. W porównaniu do ekranizacji książka Weisberger wydaje się przydługa, pozbawiona fasonu i modnych kolorów. (Ciekawa recenzja: Markowe szaty cesarzowej)
27. PRESTIŻ (2006)
Jeden z lepszych filmów Christophera Nolana w doborowej obsadzie. Autor książki, Christopher Priest, sam przyznał, iż jest to „fascynująca adaptacja”. Nolan nakręcił film bardziej dynamiczny niż oryginał, wprowadził więcej napięcia i uatrakcyjnił fabułę książki. (Ciekawa recenzja: Czy patrzysz uważnie?)
28. TO NIE JEST KRAJ DLA STARYCH LUDZI (2007)
Charakterystyczny styl pisarski McCarthy’ego dzieli czytelników: jedni go uwielbiają, inni nie są w stanie przebrnąć przez monotonne, długie opisy, często pozbawione znaków interpunkcyjnych. Bracia Coen w pełni wykorzystali potencjał tej powieści, tworząc wspaniały film obsypany nagrodami, m. in. czterema Oskarami i Złotą Palmą.
29. CIEKAWY PRZYPADEK BENJAMINA BUTTONA (2008)
Epicka adaptacja klasycznego opowiadania F. Scotta Fitzgeralda. Śmiało można rzec, że David Fincher tchnął w to opowiadanie nowe życie. Przez 20 lat hollywoodzkie wytwórnie próbowały przenieść na ekran tę historię. Największy problem stanowiły ograniczenia techniczne – nikt nie wiedział, jak wiarygodnie pokazać na ekranie proces młodnienia bohatera. Nawet Steves Spilberg wycofał się z projektu. Fincherowi wyszło znakomicie! (Ciekawa recenzja: (Ekranowe) Przeznaczenie Benjamina Buttona)
30. BYŁA SOBIE DZIEWCZYNA (2009)
Dzięki udanemu scenariuszowi Nicka Hornby’ego, nieco mdłe wspomnienia Lynn Barber o romansie uczennicy, który wstrząsnął ówczesnym społeczeństwem, nabrały rumieńców i przybrały całkiem atrakcyjną formę. Wielka w tym zasługa Carey Mulligan, która tchnęłą życie w postać głównej bohaterki i nadała ton całemu filmowi.
A jakie są wasze typy? Który z filmów waszym zdaniem, przebił książkowy pierwowzór?
Zestawienie przygotowała: Katarzyna Julke-Bogacka
Redakcja: Sylwia_