Autor swoimi badaniami i poszukiwaniami objął olbrzymi zakres czasowy – od końca XVIII wieku do początków wieku XX, ściślej – do przedproża niepodległości nie tylko Polski, także Litwy oraz podjęcia tego zagadnienia w Ukrainie i Białorusi (drugi tom sięgnie 1918 roku). Rzeczpospolita, która została poddana rozbiorom, składała się z tych czterech narodów czy narodowości (także Żydów, o których jest mowa), więc dzieje przemian wzajemnych relacji w czasie kształtowania się nowoczesnej świadomości narodowej i nowoczesnych nacjonalizmów stanowią swego rodzaju odyseję ideowo-kulturowo-polityczną.

Autor tego opracowania tę odyseję, w jej księgach poszczególnych, chce nam przedstawić, a przedstawienie to opiera na niesłychanie bogatym materiale zaczerpniętym zarówno z prac rozwiniętych, jak i z artykułów gazetowych. Nikt dotąd podobnej nie przeprowadził, zarówno jeśli idzie o zakres czasowy, jak i materiałowy. Opracowanie to powinno wejść do kanonu źródeł polskich, ale także litewskich, ukraińskich i białoruskich.

[Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010]