Lista miała powstać jako suplement do wcześniejszego wpisu, ale w trakcie tworzenia wpadłem na inną koncepcję, którą niniejszym prezentuję.
Podzieliłem komiksy tematycznie, żeby każdy mógł znaleźć szybko coś dla siebie. Listę będę rozbudowywać, bo dobre i ważne komiksy cały czas są wydawane, a i ja pewnie trafię na coś, czego mi tu będzie brakować. Na liście są tylko komiksy wydane w Polsce, niestety sporo z tych komiksów nie jest już dostępnych w sprzedaży, a na aukcjach często osiągają horrendalne ceny, więc może być kłopot z ich zdobyciem (nie wiem jak jest z komiksami w przeciętnej bibliotece, ale w niektórych na pewno komiksy są).

Lista jest mocno subiektywna i nie może być kompletna z założenia (w sensie, że jest dużo więcej nadających się na listę komiksów, ale musiałem jakoś ją ograniczyć). Są tu komiksy ważne dla mnie, takie które ja uważam za ważne dla komiksów w ogóle i te które chciałbym najbardziej przeczytać. Starałem się wybrać komiksy, które wnoszą jakąś nową jakość, prezentują nietypowe rozwiązania techniczne lub przeczą stereotypom naiwnych historyjek dla dzieci. Czekam jednak na inne propozycje, bo pewnie o czymś zapomniałem, albo ktoś ma jakieś swoje ważne typy (np. ja nie przepadam za Jason (właśc. Sæterøy John Arne), czy Ito Junji). Podejrzewam, że jest więcej wartych uwagi mang, ale niestety nie mam w tym temacie za dobrego rozeznania.

Spróbowałem o każdym z komiksów coś napisać swoimi niewprawnymi słowami, aby choć trochę przybliżyć treść, ale nie o wszystkich umiałem i pewnie sporo opisów się powtarza. Kolejność na liście niby przypadkowa, jednak według pewnego wzoru. :-)


Kilka komiksów, które miały ogromny wpływa na późniejszą historię gatunku:
- Strażnicy (Moore Alan (pseud. Pierwotny Scenarzysta), Gibbons Dave) - przez wielu uważany za najlepszy komiks. Jest w nim wszystko - precyzyjnie zaplanowana i rozegrana intryga, fascynujący świat historii alternatywnej, realizm, kryminalna historia, polityczny spisek i zaduma nad moralnością oraz społeczeństwem. Do tego świetny rysunek i mistrzowskie operowanie kadrami, czyli sztuka komiksowa najwyższych lotów.
- Feralny Major (Giraud Jean (pseud. Moebius lub Gir)) - za opis niech posłuży cytat z noty: "Mistrz opowiadania obrazem wprowadza nas w zwariowany wszechświat majora Gruberta, gdzie wszystko jest możliwe! Science fiction, interwencje dawnych bogów, groteska, absurd, przygody w równoległych światach, rozważania na temat przeznaczenia, zabawa z tradycją i konwencjami komiksowymi - ten album to nadzwyczaj sprawny melanż tych wszystkich elementów."
- Umowa z Bogiem: Trylogia (Eisner Will) - to pierwsza powieść graficzna (termin wymyślony, aby zmienić kanał dystrybucji i odróżnić dzieło od infantylnych komiksów superbohaterskich z tamtych czasów głównie wydawanych w Stanach) i jeden z najlepszych komiksów w historii.
- HP i Giuseppe Bergman (Manara Milo (właśc. Manara Maurilio)) - ten komiks niestety stracił trochę wraz z upływem czasu (minęło prawie 40 lat od pierwszego wydania), bo był on swoistą polemiką z zarzutami względem schematyczności, rozerotyzowania i skupianiu tylko na przygodach w komiksie, a tutaj poprzez właśnie te elementy Manara opowiada o filozofii i sensie życia. Erotyka służy podkreśleniu niespełnienia, a przygoda przypadkowości zdarzeń. Komiks pełen różnych motywów i nawiązań, np. Macondo, plakaty Majakowskiego, Ingmar Bergman, a HP to Pratt Hugo.
- Maus: Opowieść ocalałego - jeden z najbardziej znanych komiksów pokazuje, że komiksy mogą opowiadać o ważnych sprawach i mają wiele atutów, by ciekawie przedstawić historię. Ten komiks zdobył nagrodę Pulitzera.
- Sandman: Uniwersum - postmodernistyczna i erudycyjna mieszanka mitów, legend i autentycznych postaci z precyzyjnie rozpisanym scenariuszem. Całość w klimacie dark fantasy.
- Przygody TinTina - TinTin to najsłynniejszy bohater komiksowy. Choć teraz już nieco przestarzałe, te komiksy wyznaczyły styl "ligne claire", którym komiksiarze posługują się do dziś. By należycie zrozumieć pierwsze tomy, lepiej poznać życiorys Herge'a (wpływy rasistowskiego księdza Walleza) i historię Belgii (np. Duch króla Leopolda: Opowieść o chciwości, terrorze i bohaterstwie w kolonialnej Afryce (Hochschild Adam)).


Autobiografie, biografie i pamiętniki:
Bardzo popularny nurt wśród twórców komiksowych i... polskich wydawców
- Niebieskie pigułki (Peeters Frédérik) - autobiograficzna historia o związku z kobietą zarażoną wirusem HIV (jej dziecko również jest nosicielem). W BiblioNETce jest niezła recenzja: [opinie] "Niebieskie pigułki" Frederik Peeters
- Lovecraft (Giffen Keith Ian, Rodionoff Hans, Breccia Enrique) - fabularyzowana biografia słynnego pisarza. W tym komiksie pisarz żyje w świecie pełnym potworów.
- Blankets: Pod śnieżną kołderką (Thompson Craig) - intymna historia pierwszej miłości. Monumentalna (ponad 500 stron) autobiografia.
- Fun Home: Tragikomiks rodzinny (Bechdel Alison) i Jesteś moją matką?: Komiksodramat (Bechdel Alison) - historia odkrywania własnej seksualności autorki oraz jej relacji z rodzicami (ojciec był ukrytym homoseksualistą, a matka była nieczuła i obojętna). Sporo literackich odniesień - bardzo ważne są tytuły książek, które bohaterowie czytają w danym momencie.
- Życie w obrazkach: Opowieści autobiograficzne (Eisner Will) - autobiograficzne (lub inspirowane jego życiem) nowele jednego z największych komiksowych twórców.
- Dziennik z zaginięcia (Azuma Hideo) - znany mangaka wyszedł z domu po papierosy i... nie wrócił. Ten komiks to zapis jego życia jako bezdomny.
- Pozdrowienia z Serbii: Dziennik komiksowy z czasów konfliktu w Serbii (Zograf Aleksandar (właśc. Rakezić Saša)) - pisane na bieżąco relacje z życia w Serbii w czasie sankcji i nalotów NATO.
- Logikomiks: W poszukiwaniu prawdy (Doxiadis Apostolos, Papadimitriou Christos H., Papadatos Alecos, Di Donna Annie) - biografia Bertranda Rusella oraz historia logiki matematycznej. Zgrabne rozwiązanie formalne, choć mi cartoonowe rysunki przeszkadzały.
- Parenteza (Durand Elodie) - relacja autorki z czasu jej walki z guzem mózgu.
- Rycerze świętego Wita (David B. (właśc. Beauchard Pierre-François)) - epicka historia życia rodziny autora, która zmaga się z epilepsją najstarszego syna. Przede wszystkim autor skupia się na własnych przeżyciach, zanurzeniu w świecie pełnym wyobrażonych postaci oraz wpływie różnych sekt i pseudonauki. Do tego dochodzi element autokreacji, jak np. używanie pseudonimu jako forma buntu przeciw antysemityzmowi dziadka i kontra dla podziwu względem Hitlera wyrażanego przez brata.
- Portugalia (Pedrosa Cyril) - komiks o poszukiwaniu tożsamości i odnajdywaniu sensu życia. Fabularnie nie jest to nic odkrywczego, ale graficznie powala na kolana. Każdą planszę można oglądać bez końca.
- Vincent i van Gogh (Smudja Gradimir) - to dosyć nietypowa biografia, bo Vincent jest genialnym kotem malarzem, a Van Gogh oszustem. To raczej szalona i pełna niespodzianek (podróże w czasie!) jazda po alternatywnym życiorysie artysty, do tego pełna odniesień do historii malarstwa i rzeczywistej biografii Van Gogha.
- Na własny koszt: Komiksowy pamiętnik bywalca burdeli (Brown Chester) - tytuł właściwie sam się tłumaczy. Autor analizuje relacje międzyludzkie na przykładzie własnego współżycia z prostytutkami i programowemu niewchodzeniu w głębsze związki partnerskie. Jakby ktoś miał wątpliwości, to komiks jest tylko dla dorosłych. A tutaj bardzo dobra recenzja: http://komiks.polter.pl/Na-wlasny-koszt-Komiksowy-pamietnik-bywalca-burdeli-c26275
- Louis Riel: Biografia komiksowa (Brown Chester) - historia bojownika o równe prawa dla Indian i Metysów w Kanadzie.
- Bosonogi Gen - autobiograficzna historia o życiu w Hiroszimie po zrzuceniu na nią bomby atomowej.
- Persepolis - opowieść o życiu autorki w Iranie czasów rewolucji Chomeiniego (wtedy mała dziewczynka) i próbie ucieczki do Europy oraz historia powrotu do rodzinnego kraju.


Komiksy obyczajowe czasami zawierające lekkie domieszki fantastyki:
- Ghost world (Clowes Daniel) - Historia przyjaźni dwóch nastolatek (nominacja do Oscara za scenariusz do filmu na podstawie komiksu). Kultowy komiks jednego z najważniejszych amerykańskich twórców.
- Black Hole (Burns Charles) - Komiks legenda. Historia nastolatków z Seattle dotkniętych dziwnymi mutacjami (tylko ci, którzy przeżyli już inicjację seksualną), które powodują ich wyobcowanie w społeczeństwie. Metaforyczny komiks o dojrzewaniu i wkraczaniu w dorosłość.
- Nowy Jork: Życie w wielkim mieście (Eisner Will) - krótkie scenki z życia mieszkańców Nowego Yorku. Czasem wesołe, czasem smutne, czasem dramatyczne. Eisner pokazuje różnorodność swojego stylu i metod, które można wykorzystać do opowiedzenia historyjki obrazkowej.
- Trzy cienie (Pedrosa Cyril) - komiks o stracie, walce z przeznaczeniem i ucieczce przed nieuniknionym. Doskonałe rysunki i piękna historia.
- Wykiwani (Robinson Alex) - komiks trochę w stylu filmowej "Magnolii", czy "Amores Perros" (pozornie niezwiązane ze sobą historie splatają się w finale).
- Opowieści z hrabstwa Essex (Lemire Jeff) - komiksowa saga rodzinna w scenerii kanadyjskiej prowincji. Autor świetnie operuje kadrami i umiejętnie buduje nastrój, ale nie wszystkim pasują dosyć specyficzne rysunki (przede wszystkim twarze).
- Rany wylotowe (Modan Rutu) - obyczajowa historia z Izraela analizująca relacje międzyludzkie oraz problemy wynikające z życia w kraju w stanie wojny, do tego nękanym zamachami terrorystycznymi.
- Odległa dzielnica (Taniguchi Jirō) - Taniguchi to jeden z najważniejszych twórców gekiga (odpowiednika powieści graficznej) w Japonii, a to jedno z jego najlepszych dzieł w klimacie realizmu magicznego.
- Stuck Rubber Baby (Cruse Howard) - komiks o homofobii i rasizmie w fikcyjnym (ale opartym na przeżyciach autora) mieście na południu USA. Bardzo gęsta narracja i nieco koślawe rysunki bohaterów mogą przeszkadzać w lekturze, ale historia jest warta poznania. Bardzo szczegółowo oddane są realia życia w latach 50.
- Przygody na bezludnej wyspie (Sieńczyk Maciej) - komiks nominowany do Nike, choć z pozoru na komiks nie wygląda. Sam bardzo chcę go przeczytać.
- Habibi (Thompson Craig) - oniryczna baśń o miłości (bardziej o idei miłości) w orientalnych klimatach. Komiks graficznie doskonały, wielowątkowy i ciekawy formalnie. Można go czytać na różne sposoby (w sensie kolejności rozdziałów), co nadaje nowe znaczenia przedstawionej historii.
- Kot rabina (Sfar Joann) - kot, który mówi, rozprawia o religii, tolerancji, społeczeństwie i kulturze na przykładzie życia sefardyjskich Żydów w Algierii w czasach kolonii francuskiej.
- Życie nie jest takie złe, jeśli starcza ci sił (Seth (właśc. Gallant Gregory)) - komiks o szukaniu sensu życia.
- Osiedle Swoboda - seria kultowa dla współczesnego polskiego środowiska komiksowego, choć moim zdaniem największym atutem są rysunki i kadrowanie, a sama fabuła i poruszone tematy są już raczej nieaktualne.
- Skład główny - seria przedstawia życie w małej kanadyjskiej mieścinie po I wojnie światowej. W tym komiksie wszystkie elementy są niemal perfekcyjnie dopracowane. Nie umiem dobrze oddać tego, jak mi się ten komiks podoba - polecam każdemu!


Reportaże, notatki z podróży, komiksy oparte na faktach:
- Lwy z Bagdadu (Vaughan Brian K., Henrichon Niko) - symboliczna historia oparta na faktach. Lwy uciekły z Zoo podczas zdobywania Bagdadu przez amerykańskie wojska i błąkają się po zniszczonym i opuszczonym mieście.
- Kroniki birmańskie (Delisle Guy), Kroniki jerozolimskie (Delisle Guy) i Phenian (Delisle Guy) - notatki z podróży i życia w obcym kraju zebrane w formie komiksu. Zabawne i ironiczne spojrzenie na kulturowo inną rzeczywistość.
- Łajka (Abadzis Nick) - biografia psa, który poleciał w kosmos. Zarazem historia radzieckiego programu kosmicznego.
- Dzienniki ukraińskie: Wspomnienia z czasów ZSRR (Igort (właśc. Tuveri Igor)) i Dzienniki rosyjskie: Zapomniana wojna na Kaukazie (Igort (właśc. Tuveri Igor)) - tytuły same się tłumaczą. :-)
- Strefa bezpieczeństwa Goražde (Sacco Joe) - fotorealistyczne rysunki podkreślają trudy życia w zniszczonym mieście. Retrospekcje ukazują koszmar wojny. Bardzo poruszający reportaż.
- Fotograf (Lefèvre Didier, Guibert Emmanuel) - relacja z misji "Lekarzy bez Granic" do Afganistanu w 1986 roku. Ciekawym rozwiązaniem jest przeplatanie się oryginalnych zdjęć z rysunkami.
- Opowieści wojenne - zbiór historii wojennych z różnych frontów II wojna światowej (i jedna z wojny domowej w Hiszpanii). Historie oparte na faktach.
- Najlepsi wrogowie: Historia relacji pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Bliskim Wschodem - historia kontaktów USA z Bliskim Wschodem. Dosyć tendencyjna w treści, do tego zdarzają się błędy merytoryczne, ale za to doskonale narysowana. Idealny przykład na ciekawe przedstawienie historii w komiksie (chodzi mi o graficzną stronę, a nie scenariusz).


Komiksy mocno osadzone w realiach historycznych, ale czasem z elementami fantasy:
- Achtung Zelig! (Rosenberg Krystian (właśc. Rosiński Krystian), Gawronkiewicz Krzysztof) - groteskowa i absurdalna historia o dwóch Żydach w czasach II wojny światowej (z elementami paranormalnymi).
- Sambre: Drugie pokolenie (1847-1848) (antologia; Yslaire (właśc. Hislaire Bernard), Yann (Balac) (właśc. Pennetier Yannick le)) - komiks pełen mistycyzmu i z elementami erotyki o dziwnej wojnie między czerwono i czarnookimi rodami. Jest więcej komiksów w tej serii, ale scenariuszowo są dużo gorsze, zawsze mają jednak świetną oprawę graficzną.
- Towarzysze zmierzchu (Bourgeon François) - komiks osadzony w czasach wojny stuletniej we Francji, pełen motywów rodem z fantasy (w pierwszych dwóch rozdziałach). Jeden z moich ulubionych komiksów i w ogóle utworów jakie przeczytałem. Bardzo realistyczne rysunki i dbałość o szczegóły (np. autor zbudował makietę zamku, aby dokładnie wiedzieć jakiej wysokości są poszczególne pokoje) robią ogromne wrażenie. Tutaj recenzja na zachętę: http://www.komiks.gildia.pl/komiksy/europa/6/recen​zja
- Deogratias: Opowieść o Rwandzie (Stassen Jean-Philippe) - opowieść o ludobójstwie w Rwandzie.
- Samotny Wilk i Szczenię [Mandragora] - klasyk z Japonii. Cytat z Wikipedii: "Na jej podstawie powstało m.in. sześć filmów, cztery sztuki teatralne, serial telewizyjny". A do tego np. Samotny Cap i Koźlę (Sakai Stan). Niestety w Polsce cykl nie został wydany w całości...
- Usagi Yojimbo - ten komiks pasowałby też do gatunku fantasy, ale umieściłem go tutaj, bo realia siedemnastowiecznej Japonii są bardzo dokładnie oddane, a główny bohater jest wzorowany na realnie istniejącej postaci. Komiks dla fanów Kurosawy.
- Berlin - świetna seria osadzona w Berlinie w dwudziestoleciu międzywojennym. Bardzo dobre rysunki.
- Opowieść panny młodej - hiperrealistyczna kreska (oto dowód: https://www.google.pl/search?q=otoyomegatari&rlz=1​C1_____enPL336&espv=2&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei​=EqqoU9KgGrDy7Aaep4GQCw&sqi=2&ved=0CAYQ_AUoAQ&biw=​1280&bih=933#q=otoyomegatari&tbm=isch&imgdii=_ ) i wciągająca historia o egzotycznej dla nas kulturze.
- Wieże Bois-Maury - jedna z najważniejszych historycznych serii komiksowych. Opowiada o rycerzu, który chce odzyskać swoje ziemie i wędruje przez różne krainy. Przy okazji pokazuje średniowiecze jako brudne i odpychające miejsce, w którym ciężko się żyje, nawet jeśli jest się panem na włościach. Wieloznacznie podchodzi do spraw rycerskiego honoru i pokazuje różne aspekty średniowiecznej moralności.


Fantasy:
- Szninkiel (Van Hamme Jean, Rosiński Grzegorz) - najlepsze dzieło twórców Thorgala i dla wielu najlepsza powieść graficzna fantasy. To również bardzo ważny dla mnie komiks.
- Przybysz (Tan Shaun) - wielokrotnie nagradzana graficzna perełka o uniwersalnym temacie emigracji i odnajdywaniu się w nowym, nieznanym świecie. Polecam też inne dzieła autora (nawet animacje, bo autor dostał np. Oskara).
- Arzach; Czy człowiek jest dobry? (antologia; Giraud Jean (pseud. Moebius lub Gir), O'Bannon Dan) - halucynacyjne wizje przelane na papier. Komiks wydaje się idealnym medium do prezentacji opowieści z fantasmagorycznych światów i widać to po dziełach Moebiusa.
- Uzbrojony ogród i inne historie (David B. (właśc. Beauchard Pierre-François)) - historie osadzone nieco w realiach historycznych (np. konflikt husytów z adamitami), ale elementy mistycyzmu, fantasy i baśni przeważają nad realizmem. David B. mistrzowsko prezentuje starcia zbrojne, tutaj przeplatane teologicznymi rozważaniami o szaleństwie i fundamentalizmie wiary. Graficznie nawiązuje do pełnych symbolizmu średniowiecznych rycin.
- Piotruś Pan - komiks pokazuje wydarzenia poprzedzających słynną powieść (w wersji tylko dla dorosłych). Gorzki i brutalny. A tu recenzja: http://www.dwutygodnik.com/artykul/5555-w-poszukiwaniu-prawdziwego-piotrusia-pana.html
- Rewolucje - bardzo ciekawa seria w onirycznym klimacie podkreślonym przez pastelowe rysunki. Na podstawie jednej z historii powstał film animowany "Kinematograf".
- W poszukiwaniu ptaka czasu - Przede wszystkim seria z Pelissą (pierwsze cztery tomy) jest warta polecenia. Zaczyna się niczym lekko komediowe fantasy, a przechodzi w niewesoły finał. W linku pean pochwalny na cześć pierwszego podcyklu: http://www.dzikabanda.pl/literatura/komiks/ptak-czasu-arcydzielo-fantasy
- Thorgal (komiks) (przynajmniej do 16 tomu) - kultowa seria, niestety rozmieniona na drobne w ostatnich albumach. Jednak te wczesne to wzorzec komiksowego fantasy.
- Slaine: Rogaty Bóg - Slaine to raczej antybohater, a Bisley tworzy bardzo dziwną oprawę graficzną. Warto zobaczyć, jak może wyglądać niby zwykła, sztampowa historia fantasy. To jest dla mnie najlepsza część, ale cała seria przygód tego bohatera jest godna uwagi: Sláine
- Za Imperium - minicykl pozornie o Imperium Rzymskim, ale komiks skręca w kierunku czystego fantasy. Jak dla mnie jest dosyć trudny w odbiorze i wymaga wielokrotnego czytania, bo narracja jest lakoniczna i miejscami chaotyczna. Ozdobą są wyśmienicie dobrane kolory.


Horror, dark fantasy i opowieści niesamowite:
- Exit (Ott Thomas) i inne komiksy tego autora - mistrz niemej makabreski, groteski, opowieści niesamowitej i czarnego humoru o specyficznej technice tworzenia (wydrapuje białe kawałki z zamalowanych na czarno desek).
- Cromwell Stone (Andréas (właśc. Martens Andreas)) - przykład opowieści niesamowitej w dawnym stylu (zjawiska paranormalne, zapomniani bogowie, ukryte światy) nawiązujący do twórczości Lovecrafta. Niesamowite rysunki i kadrowanie potęgują nastrój wywoływany fabułą.
- Doomboy (Sandoval Tony) i inne komiksy tego autora - niby cartoonowe rysunki Sandovala zdają się kierować jego dzieła do dzieci. To jednak rasowe horrory lub dzieła w klimatach rodem z powieści gotyckiej.
- Kaznodzieja - obrazoburcza seria pełna seksu, przemocy, wulgaryzmów i scen gore o księdzu-alkoholiku szukającym Boga, który uciekł z Nieba i ukrywa się na Ziemi.
- Rork - chyba pierwszy wydany w Polsce "poważny" komiks z Francji. Pamiętam jakie na mnie (niemal nastolatku) wywarł wrażenie doskonałą grafiką i nastrojem tajemnicy.
- Hellboy - seria o demonie przywołanym by zniszczyć ludzkość, ale walczącym w jej obronie z różnymi mitycznymi i niezwykłymi postaciami (np. Rasputin, czy Baba Jaga). Została zekranizowana (filmy i serial animowany), doczekała się również spinoffów.
- Żywe Trupy - seria o resztkach ludzkości walczących z zombi przerobiona na serial, książkę i audiobook. Oryginał jednak najlepszy.
- Potwór z Bagien | Swamp Thing - teoretycznie głupawy pomysł ujęty przez mistrza komiksu nabiera niezwykłej głębi. Komiks otworzył drzwi do sławy dla Alana Moore'a (pierwszy jego komiks w USA), co dało początek komiksowej brytyjskiej inwazji. W tym komiksie zadebiutował też np. John Constantin, bohater całkiem niezłej serii Hellblazer | John Constantine.
- Profesor Bell - to taki Sherlock Holmes (również zainspirowany postacią Josepha Bella: https://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Bell ) w świecie duchów i innych niestworzonych postaci. Doskonała gra z konwencją oraz oczekiwaniami czytelnika w klimacie makabreski.


Science-fiction:
- Ósma czara (Prosiak (właśc. Owedyk Krzysztof)) - Bóg zesłał Apokalipsę i uratował wybranych. Armageddon przeżył również przypadkowy człowiek, który chce odzyskać ukochaną i przemierza zniszczony świat w poszukiwaniu Raju.
- Wieczna wojna [komiks] (Haldeman Joe, Marvano (właśc. Oppen Mark van)) - adaptacja antywojennej powieści Haldemana to typowy (i bardzo dobrze wykonany) przykład sf w komiksie, gdzie ta historia prezentuje się chyba lepiej niż oryginał.
- V jak Vendetta (antologia; Moore Alan (pseud. Pierwotny Scenarzysta), Lloyd David, Weare Tony) - dystopia niczym z powieści Orwella. Głównym bohaterem jest terrorysta i mściciel, a zarazem kolekcjoner sztuki i erudyta, który stara się obalić system i wywrzeć zemstę. Moore zastanawia się, czy metody działania V mają sens oraz czy cel uświęca środki. Jedno z najważniejszych dzieł geniusza komiksu, sfilmowane i będące inspiracją dla słynnych masek i wystąpień ruchu Anonymous.
- Świat Edeny (Giraud Jean (pseud. Moebius lub Gir)) - komiks, który wyrósł z reklamówki rysowanej dla Citroena i stał się (wbrew początkowym zamiarom) apelem przeciw rozwojowi technologii zabijającemu humanizm oraz promujący poszanowanie i ochronę przyrody, a także życie zgodne z głębszymi wartościami moralnymi.
- WE3 (Morrison Grant, Quitely Frank (właśc. Deighan Vincent), Grant Jamie) - historia cudownej broni stworzonej z przerobionych genetycznie i bioinżynieryjnie zwierząt domowych. Komiks nieco Dickowski w stylu i niosący antywojenne przesłanie.
- Pinokio (Winshluss (właśc. Paronnaud Vincent)) - wizja Pinokia jako robota bojowego, który zaczyna odczuwać ludzkie emocje w świecie pełnym kłamstw, zbrodni i wynaturzeń. Mroczny, często odpychający i brutalny, a zarazem pełen nawiązań (np. do Eisnera) i symboliczny. Tylko dla niewrażliwych dorosłych.
- Akira - jedna z ważniejszych cyberpunkowych mang dziejąca się w postapokaliptycznym świecie. Kolejny komiks anty, tym razem przeciwko nuklearnej broni i bezprawnym machinacjom rządu. Polecam również anime na podstawie tej serii.
- Fullmetal Alchemist - to przygodowe science-fiction o świecie, gdzie alchemia jest najważniejszą nauką. Seria wielokrotnie adaptowana, doczekała się również licznych spin-offów.
- Trylogia Nikopola i Tetralogia Potwora - Enki Bilal ma specyficzny, bardo sugestywny styl. Polecam obie serie (choć są bardo różne), bo nie umiem wybrać lepszej.
- Arq - światy równoległe, wirtualna rzeczywistość, obce rasy i wiele innych dziwnych zdarzeń (zwłaszcza w drugim tomie). Mistrzowska seria Andreasa.
- Pluto - seria trochę w klimatach Blade Runner: Czy androidy marzą o elektrycznych owcach? (Dick Philip K. (Dick Philip Kindred)). Kryminał w konwencji science-fiction.


Kryminał, thriller, sensacja (również z domieszką fantastyki):
- Prosto z piekła (Moore Alan (pseud. Pierwotny Scenarzysta), Campbell Eddie) - okultystyczny thriller z elementami fantasy o Kubie Rozpruwaczu. Do tego polityczny spisek, masoneria, zaduma nad społeczeństwem i, jak to zwykle u Moore'a, erudycyjna gra z czytelnikiem. Ze względu na brutalność i pokazaną wielokrotnie nagość komiks tylko dla mało wrażliwych dorosłych.
- Drogi Billy (Ennis Garth, Snejbjerg Peter) - thrillerowaty komiks wojenny.
- Batman: Długie Halloween - komiks z Batmanem, ale pasuje idealnie do tej kategorii, bo to czysty kryminał noir.
- Blacksad - doskonały graficznie kryminał noir z antropomorficznymi bohaterami (tytułowy bohater to czarny kot, a pomaga mu np. dziennikarz-łasica)
- Miasto Grzechu - kultowa seria ze wspaniałymi rysunkami. Dosyć brutalne historie, autor nie stroni też od nagości, ale warto poznać ciemne sprawki Basin City. Seria również sfilmowana.
- Tu detektyw Jeż - kryminał obyczajowy dla dorosłych. Bardziej skupia się na zwykłych ludziach niż prowadzonych przez detektywów sprawach. W Polsce ukazał się wybór historii.
- Przebiegłe dochodzenie Ottona i Watsona - ta seria również dla osób, które lubią doszukiwać się smaczków i znaczeń ukrytych na rysunkach.
- Death Note - thriller z elementami fantastyki. Genialny licealista znajduje notes, który powoduje śmierć dowolnej osoby, jeśli zapisze się w nim jej nazwisko. Licealista chce naprawić świat, a jest ścigany za morderstwa. Na podstawie mangi powstała seria anime, filmy, powieść i gry komputerowe.
- Monster - thriller i kryminał w jednym (z elementami horroru nawet). Neurochirurg został wplątany w serię morderstw psychopaty, który kiedyś był jego pacjentem.
- Parker (komiks) - ceniona i nagradzana adaptacja kryminałów Richarda Starka (czyli Donalda Westlake'a).


Przygodowe, westerny, itp.:
- Western (Van Hamme Jean, Rosiński Grzegorz) - po prostu western.
- Bouncer [Egmont] (Jodorowsky Alejandro, Boucq François) - brutalny western o upadłych ludziach w stylu filmów Sama Peckinpaha.
- Blueberry | Mister Blueberry - spaghetti western w komiksie. Klasyczna seria i wzór dla wielu innych komiksów.
- Corto Maltese - kolejna klasyczna seria nieco zapomnianego mistrza komiksu.
- Skorpion [Desberg i Marini] - historia z gatunku "płaszcza i szpady" o spiskach w osiemnastowiecznym Rzymie.
- Zemsta hrabiego Skarbka - komiks trochę w duchu Dumasowskim (pojawia się on w tej historii), a do tego chyba najlepsza prezentacja malarskiego stylu Rosińskiego.


Superbohaterowie:
Nie jestem fanem tego typu komiksów, ale można tu znaleźć kilka perełek, zwłaszcza wśród komiksów o Batmanie.
- Powrót Mrocznego Rycerza (Miller Frank, Janson Klaus) i Rok pierwszy [Batman] (Miller Frank, Mazzucchelli David) - Frank Miller zrewolucjonizował postać Batmana i stworzył z niego Mrocznego Rycerza. Te komiksy to inspiracja dla Nolanowej wersji filmowego Batmana.
- Azyl Arkham: Poważny dom na poważnej ziemi (Morrison Grant, McKean Dave) - psychodeliczny komiks filozoficzno-psychologiczny, czyli wymieszanie koncepcji Junga z postacią Batmana i jego przeciwnikami (tutaj świetna recenzja: http://www.alejakomiksu.com/artykul/3082/1/Cien-Azyl-Arkham/ )
- Marvels (Busiek Kurt, Ross Alex (ur. 1970)) - historia życia zwykłego człowieka w świecie pełnym superbohaterów. Rzecz raczej dla ludzi znających świat Marvela, ale sama historia też jest niezła.
- Zabójczy żart (Moore Alan (pseud. Pierwotny Scenarzysta), Bolland Brian) lub lepiej Zabójczy żart; Niewinny człowiek (antologia; Moore Alan (pseud. Pierwotny Scenarzysta), Bolland Brian) - jeden z komiksów, który zrewolucjonizował gatunek superbohaterski, przez odarcie z infantylizmu. Inspiracja dla Burtona przy tworzenia filmów o Batmanie.
- All-Star Superman (Morrison Grant, Quitely Frank (właśc. Deighan Vincent), Grant Jamie) - jeden z najlepszych komiksów o Supermanie, niby klasyczny, trochę campowy, przywołuje czasy Złotej Ery komiksów.
- Mroczna Phoenix (Byrne John, Claremont Chris, Austin Terry) - to chyba najlepszy cykl o klasycznych X-menach. Również inspiracja dla filmów.
- Odrodzony (Miller Frank, Mazzucchelli David), Niebieski (Loeb Jeph, Sale Tim), Spider-Man: Ostatnie łowy Kravena i w ogóle cała Wielka Kolekcja Komiksów Marvela | WKKM [Kolekcja Hachette] jeśli już ktoś złapie superbohaterskiego bakcyla i będzie chciał poznać więcej historii.
- Kick-Ass: Dave Lizewski - pastisz komiksów superbohaterskich (główna postać ma w sobie nieco z Don Kichota). Krew leje się gęsto i często, a czarny humor i, wbrew pozorom, realizm w przedstawieniu postaci to główne atuty tego komiksu.


Adaptacje komiksowe i dzieła wzorowane na innych:
- Pierścień Nibelunga (Russell Philip Craig (Russell P. Craig)) - adaptacja opery Wagnera. Ciekawy zabieg, choć miejscami nie podobają mi się rysunki (taki już jednak styl Russella).
- Opowieści Szeherezady (Toppi Sergio) - to bardziej artbook niż komiks. Niepokojące rysunki Toppiego nadają niezwykły klimat historiom z Baśnie tysiąca i jednej nocy (< autor nieznany / anonimowy >).
- Ibikus (Rabate Pascal) - adaptacja zapomnianej(?) powieści Aleksego Tołstoja o rewolucji bolszewickiej widzianej przez pryzmat czarnego charakteru (o znaczącym nazwisku Niewzorow), który chce tylko być bogaty. Bardzo ciekawe rysunki (malunki?).
- D'Artagnan: Dziennik Kadeta (Juncker Nicolas) - bardziej ironiczna (przez dysonans między rysunkami i tekstem narratora) i dramatyczna (bo skrócona) wersja przygód trzech muszkieterów i D'Artagnana. Jeden z moich ulubionych komiksów. Tylko dla dorosłych!
- Księga Genesis (Crumb Robert) - legendarny, niezależny i obrazoburczy komiksiarz do każdego z wersów Księgi Rodzaju dorysował rysunek, starając się sfabularyzować biblijny tekst (uwzględniając realia epoki) bez traktowania oryginału jako tekstu objawionego. Warta uwagi interpretacja.
- Zagubione dziewczęta (Moore Alan (pseud. Pierwotny Scenarzysta), Gebbie Melinda) - komiks pornograficzny (i to bardzo ostry momentami). Co nie zmienia faktu, że jest to też utwór wieloznaczny (w końcu to Moore!) i poważny w wymowie (tutaj fajna recenzja: http://www.dwutygodnik.com/artykul/3624-alan-moore-zagubione-dziewczeta.html ).
- Goliat (Gauld Tom) - adaptacja znanego wszystkim mitu o Goliacie i Dawidzie. Minimalistyczna w stylu i przewrotnie smutna.
- Liga Niezwykłych Dżentelmenów - rzecz dla miłośników odkrywania nawiązań, smaczków i aluzji literackich oraz popkulturowych. Nieco hermetyczna i momentami przesadnie udziwniona, ale warta przeczytania historia.


Satyryczne (i nie tylko) paski komiksowe lub zbiory krótkich form:
- Blaki - filozofia i ironia w codziennym, zwykłym życiu
- Watterson Bill - to chyba najlepsza seria pasków. Niby dla dzieci, ale wg mnie tylko dorośli mogą je w pełni docenić.
- Wilq Superbohater - pastisz komiksów superbohaterskich, ale bardziej satyra społeczna pełna wymyślnych wulgaryzmów. W Polsce to kultowy komiks. Tylko dla dorosłych.
- Mikropolis - cytat z recenzji na portalu Gildia.pl: "siła "Mikropolis" nie tkwi jedynie w dowcipnych puentach, lecz raczej w trafnej i wnikliwej obserwacji ludzi, błyskotliwych dialogach i poetyckiej, lekko nierzeczywistej atmosferze" - do tego niezłe rysunki.
- Fistaszki zebrane - jedna z najsłynniejszych serii w świetnym wydaniu. Tutaj więcej o serii: http://www.lupuslibri.pl/2014/12/Fistaszkizebrane.​html
- Profanum - zbiory krótkich form najlepszych obecnie rodzimych twórców komiksowych.
Kilka komiksów, które czytam na bieżąco i polecam (po angielsku):
- Blog Toma Gaulda: http://myjetpack.tumblr.com/ - bardzo literackie żarty.
- xkcd - http://xkcd.com/ - żarty raczej dla ścisłowców. Zdarzają się wspaniałe infografiki, np.: http://xkcd.com/radiation/ lub niezwykłe historyjki: http://geekwagon.net/projects/xkcd1190/
- Truth Facts - http://kindofnormal.com/truthfacts - to bardziej zabawne infografki, niż komiks, ale i tak polecam. :-)
- Non Sequitur - http://www.gocomics.com/nonsequitur - pochodna Fistaszków i Calvina.
- Na GoComics jest sporo pasków (między innymi cały Calvin i Hobbes, Garfield, czy Dilbert), więc można tam przebierać, wybierać i czytać do woli.


Komiksy, które przeznaczone są teoretycznie dla dzieci, ale dorośli równie dobrze (a czasem lepiej) się przy nich bawią:
- Kajtek i Koko w kosmosie [Egmont] (Christa Janusz) - wielka epopeja - 1270 pasków po około 4 kadry każdy. Najlepszy komiks z serii o Kajtku i Koku oraz ostatnia wprawka przed powstaniem Kajka i Kokosza.
- Louis na plaży (Delisle Guy) - wprawka do nauki czytania komiksów (nieme kadry w standardowym i jednakowym układzie na każdej planszy).
- Łauma (KRL (KaeRel, Atlanta Max; właśc. Kalinowski Karol)) - polski hit komiksowy o niezwykłym świecie dawnych, pogańskich duchów ukrytym w suwalskich lasach. Adaptowany w teatrze, powstaje też film. Komiks już w zasadzie kultowy.
- Antresolka profesorka Nerwosolka [Ongrys] (Baranowski Tadeusz (ur. 1945)) i Skąd się bierze woda sodowa i nie tylko [Egmont] (Baranowski Tadeusz (ur. 1945)) - Baranowski to mistrz absurdalnego humoru i zabawy z formą komiksową.
- Podróż do serca oceanu (Picard Matthias) - komiks 3D. Ciekawy gadżet, ale sama treść również dosyć wieloznaczna i można ją różnie odczytać.
- Bartnik Ignat i skarb puszczy (Samojlik Tomasz) oraz Ryjówka Przeznaczenia - Tomasz Samojlik (pracownik PAN) robi wciągające komiksy edukacyjno-przygodowe.
- Hugo - fantasy dla dzieci. Fajne rysunki.
- Kajko i Kokosz - chyba najbardziej znana polska seria komiksowa. Wzorowana na Asteriksie, ale inna w klimacie i stylu przygód (miłośnikom Christy polecam bloga http://na-plasterki.blogspot.com/ - wiele ciekawych informacji).
- Tytus, Romek i A'Tomek (przynajmniej do księgi XVIII) - druga (czy pierwsza?) najbardziej znana polska seria komiksowa, której tematem jest uczłowieczanie szympansa, co daje okazję do pokazywania różnych aspektów człowieczeństwa (zresztą tytuły poszczególnych tomów mówią same za siebie). Niestety późniejsze tomy są duuuuużo gorsze.
- Lucky Luke - zabawne historyjki z Dzikiego Zachodu. Jedna z najbardziej znanych serii w ogóle.
- Asterix (Asteriks) (albumy do scenariusza z Goscinnym) - moja ulubiona seria z dzieciństwa, a teraz druga po Calvinie. Goscinny to mistrz humoru (co pewnie wielu potwierdzi po lekturze Mikołajka), a to jego najlepsze dzieło.
- Jonka, Jonek i Kleks | Przygody Jonki, Jonka i Kleksa - serię można podsumować zdaniem: "Ahoj przygodo!". Bardzo przygodowa seria, nieco traci obecnie na aluzjach do PRL, ale i tak jest wciągająca.
- Gucio i Cezar - stary polski komiks dla najmłodszych.
- Marzi, Dzieci i ludzie (Sowa Marzena, Revel Sandrine) i podobne tematycznie 88/89 (Rzecznik Michał, Surma Przemysław) - wspomnienia z PRL, można pokazać dzieciom jak to było (a przynajmniej wg autorów). Drugi i trzeci komiks lepszy pod względem sztuki komiksowej (posługiwaniu się narracją obrazkową), niestety w drugim dosyć nachalne przesłanie psuje odbiór całości.
- Życie i czasy Sknerusa McKwacza - umieszczenie tych komiksów w tej kategorii jest nieco krzywdzące, bo w pełni to raczej tylko dorośli docenią, ale dla dzieci nadają się w sumie wszystkie komiksy z kaczkami, czy Myszką Miki, a to są najlepsi reprezentanci. Na pewno komiksy z Kaczogrodu ukształtowały wielu przyszłych autorów i są świetną lekturą dla ludzi w każdym wieku. Tutaj artykuł o Donie Rosie, który nieco bardziej szczegółowo pokazuje wielkość tych historii: http://ryms.pl/artykul_szczegoly/174/index.html
- Hilda (komiks) - komiks dla miłośników Muminków i podobnych klimatów (to taki brytyjski odpowiednik "Łaumy"). Świetne rysunki, kolory i pomysły na przygody oraz wydanie - niczego tu nie brakuje.