"Strajk w Stoczni Gdańskiej, 16 miesięcy karnawału »Solidarności«, wreszcie »jesień ludów« w roku 1989 pokazały, że spontaniczny, pokojowy, masowy i efektywny udział społeczeństwa w walce o lepszy świat jest możliwy. Czy dorobek Polaków, Czechów, Słowaków, Węgrów i Niemców zaangażowanych w walkę o demokrację i wolność to tylko część historii? Opisane przez Timothy’ego Gartona Asha, obserwatora i uczestnika tamtych wydarzeń, demokratyczne rewolucje to potencjalne źródło wspaniałego politycznego mitu, którego do dziś nie wykorzystano.

»Polska rewolucja« i »Wiosna obywateli«, składające się na ten tom, to nie tylko zapis wspomnień. To dwie opowieści o społecznej podmiotowości. O tym, jak luźny zbiór jednostek zaczyna rozumieć wspólne interesy i na bieżąco tworzy strategie walki o nie, jak organizuje swą polityczną reprezentację, jak domaga się swych praw, jak tworzy wspólnotę.

»Jesień wasza, wiosna nasza« – ponieważ tradycja rewolucji demokratycznych to wyzwanie dla naszego pokolenia, a nie muzealny eksponat. Oto przesłanie książki: odzyskać demokrację dla obywateli, ale także ruch masowy dla demokracji. Dlaczego?  –  Bo to obywatele są siłą napędową historii.

»Jeżeli nas porzucicie, będziemy zgubieni!« – krzyczała Henryka Krzywonos, kobieta o męskiej posturze, która przewodziła kierowcom tramwajów i autobusów. – »Autobusy nie zwyciężą czołgów!«. Alina Pieńkowska, odważna pielęgniarka z Wolnych Związków Zawodowych z grymasem napięcia na szczupłej twarzy, i Ewa Ossowska, działaczka Ruchu Młodej Polski, próbowały zatrzymać potok robotników opuszczających Stocznię, ale głosy ich zagłuszało stoczniowe radio. Niektóre kobiety z tłumu na zewnątrz bramy szydziły z wychodzących mężczyzn. Wałęsa wysłuchał protestów, wyczuł gniew ludzi i szybko zmienił zdanie".

fragment książki


Timothy Garton Ash (1955) – brytyjski historyk, profesor St. Anthony’s College Uniwersytetu w Oksfordzie, znawca Europy Środkowo-Wschodniej, zwłaszcza Polski i Niemiec. Stale publikuje w "The Guardian" i "New York Review of Books". Jeden z najbardziej wpływowych ekspertów od tematyki środkowoeuropejskiej na świecie, laureat licznych nagród (m.in. Somerset Maugham Award z 1984 za "Polską rewolucję"). Spośród jego książek w Polsce opublikowano m.in. "Niemieckość NRD" (1999), "Wolny świat: dlaczego kryzys Zachodu jest szansą naszych czasów" (2005), "Teczka. Historia osobista" (2006).

[Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2009]