Bardzo rzeczowo napisana książka, przy tym niezbyt optymistyczna w wymowie. Autor przede wszystkim stara się nam uświadomić, jak skomplikowane jest powstawanie nowotworów. Liczba złożonych procesów zachodzących w ciele człowieka w czasie jednej sekundy jest wprost niewyobrażalna. Dziesiątki lat badań, tysiące naukowców i miliony dolarów przeznaczone na odkrycie zagadki raka wciąż jeszcze nie dały dokładnych odpowiedzi. Nowo opracowane leki wydłużają życie jedynie o dni czy miesiące (i to często kosztem wyniszczenia całego organizmu przez chemię), daleko tu do mówienia o latach, a tym bardziej – o pełnym wyzdrowieniu. George Johnson odziera nas ze złudzeń co do cudownej diety warzywnej, która chroni przed rakiem (zazwyczaj bardzo obiecujące wyniki pierwszych badań przynoszą rozczarowanie po bliższym sprawdzeniu). Tak naprawdę większość warzyw i roślin zawiera wiele związków rakotwórczych. Nie jest też prawdą, że rak jest wyłącznie chorobą współczesną. Zachorowalność nań była kiedyś podobna, tylko ludzie rzadko kiedy osiągali dzisiejsze standardy wiekowe, bo po drodze zabijało ich co innego (po prostu istniały gorsze zmartwienia). Nawet dinozaury czasem chorowały na raka. Ale wiedza idzie do przodu. Można wyróżnić kilka głównych, dobrze potwierdzonych przyczyn raka i im zapobiegać:

„Koniec końców, wydaje się, że najważniejsze jest nie to, co się je, lecz ile się je. Otyłość – tak jak podeszły wiek, promieniowanie słoneczne, radioizotopy i papierosy – dołączyła do krótkiej listy niepodważalnych czynników prowokujących powstawanie nowotworów”*.

George Johnson pisze, że przeczytał około 500 książek poświęconych zagadnieniu raka (co potwierdzają liczące ponad 70 stron przypisy), bywał na licznych konferencjach, rozmawiał z naukowcami oraz widział chorobę z bliska, u swej żony i brata. Wygląda niestety na to, że cudownego leku na tę chorobę szybko nie znajdziemy i przez lata jeszcze będzie to jedna z plag ludzkości, z którą - czy chcemy, czy nie - trzeba się pogodzić i jakoś żyć. Nawet jeśli to bardzo trudne.


---
* George Johnson, „Kroniki raka”, przeł. Marta Klimek-Lewandowska, wyd. Wielka Litera, 2014, str. 45.