Nie odkryję Ameryki, jeśli stwierdzę, że sam pomysł na fabułę „Niezgodnej” mocno przypomina dystopijne „Igrzyska Śmierci”. Mamy tu ceremonię przydziału, a także podział społeczeństwa na pięć frakcji, co z kolei kojarzy mi się z wyborem domów w Hogwarcie z „Harry'ego Pottera”. Nie chcę jednakże, by o ocenie zawartości tej powieści decydowały porównania do innych książkowych sag dla młodzieży. Bo wbrew pozorom „Niezgodna” jest samodzielną i całkiem oryginalną historią.

Przede wszystkim to opowieść o dojrzewaniu, dokonywaniu trudnych wyborów, wchodzeniu w role społeczne i w świat dorosłych. Główną bohaterką jest Beatrice Prior, która żyje w metropolii przyszłości – miejscu wzniesionym na ruinach Chicago. Tamtejsze społeczeństwo jest podzielone na różne frakcje. Są nimi: Prawość, Altruizm, Nieustraszoność, Serdeczność i Erudycja. Podział ten przyznaje ludziom funkcje społeczne i ma służyć utrzymaniu pokoju. W wieku szesnastu lat młodzi obywatele decydują, czy pragną pozostać w swojej rodzonej frakcji, czy też dokonają transferu do innej grupy. W podjętej decyzji ma im pomóc przeprowadzenie testu, czyli pewnego rodzaju symulacji. Zwykle symulacja ta wyklucza określone frakcje i wskazuje najodpowiedniejszą.

Beatrice podświadomie czuje, że frakcja Altruistów, w której się urodziła, nie pasuje do jej priorytetów życiowych. Niestety w jej przypadku test wypada niejednoznacznie i bohaterka dowiaduje się, że jest Niezgodna. A co gorsza, nie wolno jej się do tego przyznać. Od tej chwili dziewczynie grozi niebezpieczeństwo, gdyż rząd wyłapuje osoby Niezgodne - z jakiegoś powodu stanowią one zagrożenie. Samej Beatrice trudno zrozumieć położenie, w jakim się znalazła. Tym bardziej że nie może wyjawić prawdy o teście swoim bliskim. Gdy na ceremonii wyboru decyduje się na frakcję Nieustraszoności, zaskakuje własną rodzinę oraz innych członków frakcji Altruistów. Wkrótce będzie musiała zmierzyć się z tym odważnym wyborem.

By oddzielić swoją przeszłość grubą linią, przyjmuje inne imię i w nowej społeczności nazywana jest Tris. Tymczasem Nieustraszonych nie bez powodu uznaje się często za frakcję wariatów. To miejsce dla osób zdecydowanych na ekstremalne emocje, wręcz kochających uderzenia adrenaliny. Tu nie liczą się bezinteresowność ani oddanie, ale siła, odwaga czy nawet brawura. Mimo początkowych wątpliwości bohaterka powoli adaptuje się do rzeczywistości pełnej wyzwań i grupowej rywalizacji. Wreszcie walka staje się również i jej żywiołem. Dziewczyna jest zdecydowana przejść pozytywnie nowicjat i im dłużej ćwiczy, tym staje się sprawniejsza. A także tym lepiej czuje się w kaście Nieustraszonych. Wkrótce znajduje sobie przyjaciół oraz przeżywa pierwsze miłosne uniesienia. Jednak poznaje tu również swoich wrogów.

W świecie wykreowanym przez Veronicę Roth oglądamy sztuczny podział społeczny, który zaczyna się rozpadać. Między frakcjami istnieją zaognione, dawne konflikty, a na horyzoncie jawi się widmo zbliżającej się rewolucji. Jednocześnie przynależność do konkretnej grupy jest równoznaczna z przyjęciem jej światopoglądu, podporządkowaniem się i zaakceptowaniem odgórnych decyzji osób rządzących daną frakcją. W społeczeństwie, gdzie etykietka Niezgodnej bywa wyrokiem śmierci, nie odnajdziemy obywatelskiej wolności i swobody wyrażania własnych myśli. Wszystkie frakcyjne działania sprowadzają się do utrzymania ścisłej kontroli nad jednostką i monitorowania jej posunięć. Wola człowieka w momencie nadania konkretnej przynależności zostaje ograniczona, więc każdy staje się więźniem systemu. Piękno różnorodności, cechy osobowości wielobarwnej, które są właściwie synonimem Niezgodności, są tu surowo zabronione. Etykietka kategoryzuje, ale i zniewala ludzki umysł. Dlatego Tris, właśnie przez swoją Niezgodność, idzie pod prąd. Cecha, która była przekleństwem, nagle staje się zaletą. Dziewczyna odkrywa zdolności, które okażą się kluczowe dla przetrwania morderczego treningu i tzw. symulacji. Lecz jej nieoczekiwana przewaga idąca w parze z dobrymi wynikami powoduje, że wzbudza ona u niektórych nowicjuszy zawiść i podejrzliwość. Czy bohaterka poradzi sobie z utrzymaniem swojej Niezgodności w tajemnicy? Co tak naprawdę oznacza bycie „Niezgodnym”? I czy jedna z frakcji, która podstępnie dąży do władzy, może zburzyć istniejący porządek?

Historia Tris wciąga i intryguje. Narracja jest tu w pierwszej osobie. Bohaterka dzieli się z nami swoimi przemyśleniami i obawami oraz wiarygodnie opisuje bieżące wydarzenia. Z zapartym tchem śledzimy więc perypetie głównej postaci. Ponadto powieść napisana jest przystępnym, lekkim językiem. Chętnie poznam dalsze losy Tris – nieustraszonej młodej dziewczyny, która bardzo szybko zyskała sobie moją sympatię.