Przygodę z książkami Kertésza zaczęłam w niezbyt uporządkowany sposób. Najpierw "Kadysz za nienarodzone dziecko", następnie "Likwidacja" i "Angielska flaga", aż w końcu "Los utracony" (od którego powinnam była zacząć). Zatem mogłam już mieć jakieś wyobrażenie o sposobie pisania tego pana. Zdziwiłam się, że utwór ten jest napisany w dosyć prosty sposób, bez wzniosłych słów. Szybko polubiłam ten styl pisania. Czułam się tak, jakby nastolatek siedział obok mnie i zwierzał się z tego, co przeżył. Chłopiec opowiada dość naiwnie, choćby o Auschwitz. Jednak z każdym słowem, każdym zdaniem przekonuję się, jak ta naiwność zmniejsza się, a coraz więcej jest nadziei.

Przeczytałam już wiele utworów o podobnej tematyce i mogę powiedzieć, że ta książka nie przeraża. Ale fakt jest taki, że z powodu pracy i wyznania chłopiec trafia do obozu koncentracyjnego, a jednak kompletnie nie orientuje się, gdzie jest. Ta niesamowita naiwność dziecięca, w którą aż się nie chce wierzyć - to, owszem, może przerażać. Właśnie tym ta książka różni się całkowicie od innch.

Utwór różni się jeszcze czymś, zakończeniem. Nie jestem jednak w stanie określić, co jest tu takiego innego. Może to ta prowokacja ze "szczęściem obozów koncentracyjnych"*, a może to, że autor chce kontynuować życie, które nie nadaje się do tego. Coś mnie właśnie w tym momencie poruszyło. I szczerze mówiąc, gdyby nie to, opinia o książce by tu się nie znalazła. Chcę tylko powiedzieć: nie oceniajmy książek po kilku pierwszych zdaniach czy nawet po połowie.

Kertész zaskoczył mnie kolejny raz. Utwory tego typu nie są proste, ale pisarz pokazał, że Holocaust to nie tylko strach, to także naiwność, chwilowa nuda, ciągła niepewność.


____
* Imre Kertész, "Los utracony", przeł. Krystyna Pisarska, wyd. W.A.B., 2002, s. 269.