Na kształt państwa i przyszłość narodów największy wpływ wywierają wybitne jednostki ludzkie, które potrafią swoimi czynami poruszać ''kołami” historii. Wbrew temu, co głosili zwolennicy, niektórych ideologii, na przykład marksizmu, biegiem dziejów nie kierują tylko bezimienne ''procesy społeczno-polityczne'', którym wszystkie ludzkie społeczeństwa i jednostki muszą być bezwarunkowo podległe. Jedną z dobrze napisanych książek historycznych o postaciach, wywierających wielki wpływ na swoje państwa jest biografia Toyotomiego Hideyoshiego (link: Toyotomi Hideyoshi (Iskenderow Achmed)), znanego również w historii pod swoim dość skromnym jak na zasługi tytułem Taiko, czyli eks-kompaku (eks-kanclerza), z którym zakończył swoje burzliwe życie. Autorem tej książki jest ku mojemu zdziwieniu pan Achmed Iskenderow - radziecki, obecnie emerytowany rosyjski historyk pochodzenia azerskiego. Wyrażenie ''ku mojemu zdziwieniu'' w poprzednim zdaniu ma swoje źródło w tym, że nieco zadziwia sam fakt przypisania przez historyka pracującego w komunistycznym państwie tak wielkiej dziejotwórczej roli wybitnym jednostkom, takim jak Oda Nobunaga, Toyotomi Hideyoshi oraz Tokugawa Ieyasu kosztem lubianych przez radzieckich historyków ''procesów ekonomiczno-społecznych''. Kolejną rzeczą, która pozytywnie zaskoczyła mnie w tej książce jest to, że autor powołuje się na dzieła Engelsa w zasadzie tylko dwukrotnie, we wstępie i na końcu omawianej książki.

Na całe szczęście autor napisał książkę, której właściwy tytuł, z racji jej treści, powinien raczej brzmieć ''Toyotomi Hideyoshi i jego czasy'', ponieważ obok szczegółów z życia japońskiego dyktatora-zjednoczyciela, który tytułu Shoguna nigdy nie przyjął, mamy dość dokładny opis skomplikowanych czasów, na jakie przypadało życie naszego bohatera. W tym czasie do samej Japonii razem z misjonarzami portugalskimi zawitała nie tylko religia katolicka i egzotyczne towary, lecz także broń palna, która swój ''chrzest bojowy'' na japońskiej ziemi przeszła w 1575 roku w bitwie pod Nagashino. Były to czasy licznych zmian, które stopniowo ogarniały wszystkie warstwy społeczne. Za sporą część tych zmian odpowiada wspomniana wyżej trójka postaci. Z nich największe zasługi dla zjednoczenia kraju ma właśnie Toyotomi Hideyoshi, którego jednak nie ominęło zepsucie związane ze sprawowaniem najwyższej i praktycznie nieograniczonej władzy nad ludnym krajem. Dzięki podejrzliwemu i przenikliwemu Taiko religia katolicka nie osiągnęła żadnego sukcesu w Japonii, ponieważ wskutek wszczęcia przez japońskie władze antymisjonarskiej działalności dalszy jej marsz okazał się niemożliwy.

Warto przeczytać książkę, traktującą również o krajach i ludziach nam odległych, aby dowiedzieć się, jak rozwiązane na innym gruncie zostały problemy, analogiczne do tych, z jakimi borykały się kiedyś nasze społeczeństwa.