Tematem opracowania jest analiza postrzegania dawnych pieców glinianych i kaflowych przez cudzoziemców podróżujących w XVIII i XIX wieku po Rosji i Polsce.

Przeanalizowano ponad 150 osiemnasto- i dziewiętnastowiecznych publikacji anglojęzycznych o charakterze encyklopedycznym, poradnikowo-technicznym, eseistycznym i epistolograficznym. Przeanalizowano też około 50 innych opracowań (nieangielskojęzycznych, w tym dawne piśmiennictwo polskie).

Analiza badanego piśmiennictwa zaowocowała informacjami na temat całego spektrum wytworów dawnego zduństwa i towarzyszącej tym wytworom sfery kultury duchowej. Co w szczególności obejmuje między innymi:

a) informacje o tak zwanych piecach moskiewskich, ich budowie i użytkowaniu;
b) wiedzę o piecach w budynkach publicznych Petersburga i Moskwy, a także tzw. amossorach (pneumatycznych kaloryferach Ammosowa);
c) wiedzę o sferze kultury związanej z użytkowaniem pieców w izbach chłopskich i zajazdach pocztowych, w tym o łaziebnym użytkowaniu takich pieców;
d) tematykę pieców w saunach (baniach);
e) piece osietne;
f) międzykulturowe różnice w postrzeganiu i użytkowaniu ognia i urządzeń ogniowych, stanowiące część kultury zamieszkiwania (zwłaszcza różnice w kulturze zamieszkiwania i kulturze użytkowania ognia pomiędzy Rosjanami i Brytyjczykami);
g) wpływ urządzeń ogniowych na kształtowanie się wzorców myślowych (archetypiczne postrzeganie ognia).

Zawarte w badanym piśmiennictwie liczne wzmianki o zduństwie i kulturze użytkowania ognia każą spojrzeć na te sfery jako na kluczowe elementy dawnej kultury ludowej narodów wschodniosłowiańskich, zwłaszcza (z uwagi na obfitość odnośnych informacji) kultury rosyjskiej - lecz także (poniekąd poprzez analogię) polskiej kultury ludowej. Użytkowanie pieców oraz związane z nimi sfery rzemiosła i sztuki kształtowały tez szeroko rozumianą kulturę sfer wyższych.

Analiza wykazała też, że mimo obfitości wzmianek o dawnej polskiej kulturze opisy pieców w dawnej Polsce są w badanym piśmiennictwie stosunkowo nieliczne w porównaniu ze wzmiankami o piecach w Rosji. Tym niemniej wyniki przeprowadzonych analiz piśmiennictwa traktującego o kulturze zduńskiej dawnej Rosji znajdują też zastosowanie w badaniach rozwoju polskiego rzemiosła zduńskiego oraz związanych z tym rzemiosłem sfer sztuki sfer wyższych i kultury niematerialnej ludu, mianowicie jako kontekst technologiczny i historyczno-kulturowy.

[Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, 2012]