Po przeczytaniu waszych tekstów nie mogę się oprzeć i chciałabym dorzucić jeszcze kilka spostrzeżeń:

1. W sprawie powracających motywów. Przeczytałam kilka książek Coetzee'ego i spostrzeżenia dotyczące powracających motywów są oczywiście słuszne, ale to, co mnie najbardziej uderza, to konsekwentne we wszystkich dziełach dążenie do odkrywania nieprzyjemnych prawd. Taka niewygodna szczerość (choć to nie jest wystarczająco pojemne określenie) uwydatniana przez oszczędny styl.

2. Bardzo znacząca dla powieści wydaje mi się archeologiczna pasja głównego bohatera. Sędzia nie szczędząc trudu i środków odkopuje tabliczki zapisane pismem, które bezskutecznie usiłuje odczytać. Rzeczy wydobywane wraz z tabliczkami wskazują na to, że już wcześniej na tym terenie zaistniało inne imperium (inna cywilizacja), które jednak upadło, pozostawiając te nieczytelne ślady. Sędzia w kluczowej rozmowie zostaje oskarżony przez pułkownika Jolla (bezwzględnego aparatczyka imperium i spiritus movens konfliktu) o porozumiewanie się z barbarzyńcami za pośrednictwem tych właśnie tabliczek. Bohater odpowiada błyskotliwie „tłumacząc” napisy, za pośrednictwem których pokazuje uniwersalne mechanizmy prowadzące do upadku imperium. Każdego imperium.

3. No i wreszcie zaintrygował mnie problem BARBARZYŃSTWA. Dwa rodzaje barbarzyńców – ci, którzy żyją w zgodzie z naturą i ci, którzy żyją w zgodzie ze sztucznymi, stworzonymi przez siebie zasadami. Barbarzyńca jawi się jako ten, który ma jasność, w przeciwieństwie do tego, który przez wykształcenie i autorefleksję jest pewności pozbawiony i rzeczy nie są dla niego jednoznaczne. Powiedzenie, że czyniąc z kalekiej dziewczyny kochankę sędzia wykorzystuje jej położenie, jest uproszczeniem. Przyczyny są złożone i niejednoznaczne. Bohater nie potrafi w pełni przeanalizować motywów własnego postępowania, kieruje się czymś w rodzaju absolutystycznego elementarnego poczucia przyzwoitości, choć nie jest, co zostało już powiedziane, postacią kryształową, ani jednoznaczną.

Ciekawa książka. Godna polecenia.