Książkę znalazłem w Bibliotece Narodowej w Warszawie.Nie mogłem uwierzyć, że na pierwszej stronie, jest w niej, wykonany piórem następujący zapis:"Biblioteka Narodowa - Dar od Autora", Bs.As. 1958 - maj.
Obszerny wstęp napisał krajan autora, Malchior Wańkowicz. Cezura czasowa opisywanych wydarzeń obejmuje lata 1919 - 20, i rozgrywa się na Mińszczyźnie. Granice państwowe czasowo ustabilizowały się wtedy nad Berezyną, na przedmościu przed Borysowem. Jak wiadomo z poprzednich książek Floriana Czarnyszewicza, za tą granicą znaleźli się Polacy ze Smolarni, Wończy itp. Wielu, po upadku legionów gen.Dowbora - Muśnickiego, walczyło dalej w regularnych oddziałach Wojska Polskiego. Jednym z nich był Wicik / Witalis / Żywica z polskiej wioski Zielonka, niedaleko Smolarni.Pragnienia i aspiracje szlachty zaściankowej były szczere i bezdyskusyjne.Po czasach rosyjskiej niewoli obudziły się nadzieje na niepodległość dla Polaków, ale także dla liczniejszych na tych terenach Białorusinów. Jedni z nich, tak jak Żurawiel, sympatyzowali z bolszewikami, a drudzy - tak jak Karszun z Polakami. Bardzo silne były idee rewolucji bolszewickiej w Rosji. Autor uważa, że na słabość żywiołu polskiego negatywny wpływ miała polityka polskich klas posiadających - hrabia Lubuski, które nie wyciągnęły żadnych wniosków z przeszłości i de facto kierowały się egoizmem, szkodząc polskiej sprawie. Oskarża ich za osłabienie i demobilizację polskich wartości narodowych. Szlachta zaściankowa, nie różniąca się często od białoruskich mużyków, dostrzegała anachroniczną niesprawiedliwość polskich klas posiadających i widziała możliwość koegzystencji z Białorusinami. Casus Wicika Żywicy ewidentnie pokazuje, że było to możliwe. W książce zaakcentowany jest wątek naszej wspólnoty kulturowej z Białorusinami. Bezkompromisowa walka Wicika, może być wzorem dla współczesnych Polaków, a szczególnie dla decydentów i stróżów prawa. Jednym z wątków jest miłość, najpierw nieszczęśliwa - narzeczonych tej samej narodowości i religii, a później szczęśliwa - narzeczonych o odmiennych wartościach. W książce dostrzec można antycypację współczesnych wydarzeń w Europie Wschodniej. Napisana jest piękną i zrozumiałą polszczyzną. Udostępniona czytelnikom, na pewno mogłaby się przyczynić dla budowy i umocnienia polsko - białoruskich, demokratycznych relacji i polsko - białoruskiej przyjaźni.