"Morfina" - narkotyk, który uzależnia, zmienia stan świadomości, ale także środek przeciwbólowy na tyle silny, że działa, gdy inne już zawodzą, gdy ból jest nie do zniesienia. To także tytuł świetnej powieści Szczepana Twardocha. Czym jest tytułowa morfina w książce Twardocha?

Bohater "Morfiny" to trzydziestoletni mężczyzna Konstanty Willemann von Strachwitz. Już te dwa nazwiska pokazują, że trudno będzie ustalić narodowość Konstantego. Sprawa jest istotna, bowiem trwa 2. wojna światowa. Wedle słów bohatera wojna się skończyła. Jest październik 1939 roku. Polska przegrała. Zdemobilizowany Konstanty mieszka z rodziną w Warszawie. Jednak pochodzi ze Śląska. Matka jest Ślązaczką, ojciec niemieckim grafem. Kim jest Konstanty, zdemobilizowany polski oficer? Problem z ustaleniem tożsamości narodowej to problem ludzi pogranicza. Kim są? Za którą ojczyzną powinni się opowiedzieć w czasie konfliktu? To problem aktualny także współcześnie, w czasach pokoju.

Tytułowa morfina to środek znieczulający dla człowieka bez właściwości, jakim okazuje się być Konstanty Willemann. Utracjusz, bon vivant, morfinista. Żyje wygodnie i cudzym kosztem. Jest tym, kim wygodnie mu być w danej chwili. Nieoznaczona przynależność narodowa przydaje mu się w czasie działań konspiracyjnych, do których zostaje wciągnięty mimo woli. Zdaje się jednak nie rozumieć powagi sytuacji i sytuacja mści się na nim okrutnie.

Bohater Twardocha to persona niejednoznaczna, czasem irytująca, czasem wzbudzająca współczucie. Zdaje się być niepełna. Autor znalazł jednak sposób na swoiste rozwinięcie postaci. Tajemnicza osoba towarzysząca bohaterowi. Trochę jak anioł stróż, trochę jak duch. Szara przyjaciółka, tak o sobie mówi. Pisarz powiedział w pewnym programie telewizyjnym, że sam nie wie, kto to jest , ale ponieważ nie lubi narratora wszechwiedzącego, stworzył taką oto postać. Niezwykle interesujący zabieg formalny, choć raczej nie należy go zbyt często stosować. Straci na wartości.
"Morfinę" Twardocha czyta się świetnie. Choć akcja umieszczona jest w 1939 roku temat wciąż aktualny i bardzo atrakcyjnie podany.


Morfina (Twardoch Szczepan)