Podobno, aby naprawdę móc ocenić piękno i wartość poezji Rabindranatha Tagore, trzeba czytać je w oryginale bengalskim. Poeta ten, przez większą część swojego życia tworzył wyłącznie w rodzimym języku i dopiero w roku 1912, po raz pierwszy, postanowił przełożyć część swoich wierszy na język angielski. Były to Gitanjali – Pieśni ofiarne, za które w roku następnym otrzymał Literacką Nagrodę Nobla.

W języku angielskim jego poezje przybrały postać, nie pieśni, nie wierszy, ale poetyckiej prozy.
I być może w bengali, gdzie posiadają one strofy z wyraźnym rymem i rytmem są jeszcze piękniejsze, ale i w wersji polskiego przekładu z języka angielskiego można się nimi zachwycić. Tak, jak zachwycał się nimi ich pierwszy angielski czytelnik – W.B. Yeats, który nie rozstawał się z rękopisem nawet w pociągach i restauracjach, i tylko czasem musiał kryć twarz przed ludźmi, by nie dostrzegli oni wzruszenia na jego twarzy.

W zbiorze „Pieśni ofiarnych” znajdziemy pieśni o wielbieniu Absolutu:

20
W dniu, kiedy zakwitł lotos, myśli moje błądziły niestety w roztargnieniu i nie wiedziałem o tym. Mój koszyk pozostał pusty, kwiat nie zauważony.

Tylko od czasu do czasu ogarniał mnie smutek i ocknąwszy się nagle ze swoich rojeń czułem w południowym wietrze słodką smużkę dziwnej wonności.

Od tej nieuchwytnej słodyczy serce mnie rozbolało spragnione i wydawało mi się, że jest to gorący oddech lata, które szuka dla siebie dopełnienia.

Nie wiedziałem, że to tak blisko, że to moje i że ta doskonała słodycz rozkwitła w głębiach mojego własnego serca.
= = =
przeł. Stefan Gawłowski


W zbiorze „Rosnący księżyc” wiersze o dzieciach i rodzinie:

Domostwo
Kroczyłem samotny drogą przez pola, gdy słońce zachodzące chowało ostatki swego złota, jak skąpiec.

Światło dnia zapadało coraz to głębiej w ciemność i owdowiała ziemia, z której zebrano żniwo, spoczywała w milczeniu.

Nagle przenikliwy głos chłopca wzbił się pod niebo. Wędrował niewidzialny w mroku, zostawiając za sobą ślad w postaci śpiewu, przecinającego ciszę wieczora.

Jego rodzinny dom leżał w wiosce, na skraju nieużytków, za polem trzciny cukrowej, ukryty w palmowym cieniu bananów i wysmukłych pinangów, kokosów i ciemnozielonych drzew chlebowych.

Wstrzymałem się na chwilę, w mej samotnej wędrówce pod światłem gwiazd i ujrzałem przed sobą mroczną ziemię, ogarniającą uściskiem nieprzeliczone domostwa, a w nich kołyski i łóżka, matczyne serca i lampki wieczorne, i młode życia, szczęśliwe tą radością, która nie wie, ile jest warta dla świata.
= = =
przeł. Robert Stiller


W zbiorze „Ogrodnik” pieśni o tematyce miłosnej:

52
Dlaczego lampa zgasła?
Osłaniałem ją płaszczem, aby ją uchronić od wiatru,
dlatego lampa zgasła.

Dlaczego kwiat zwiądł?
Przyciskałem go do serca w trwożnej miłości,
dlatego kwiat zwiądł.

Dlaczego rzeka wyschła?
Rzuciłem przez nią groblę, aby mieć ją wyłącznie dla siebie,
dlatego rzeka wyschła.

Dlaczego struna pękła?
Chciałem wydobyć z niej dźwięk ponad jej siły,
dlatego struna pękła.
= = =
przeł. Robert Stiller


W zbiorze „Owocobranie” krótkie refleksje na temat życia i śmierci i postawie człowieka wobec nich:

52
Jakaż to muzyka, w której rytmie świat się kołysze?

Wybuchamy śmiechem, gdy wzlatuje hucznie na fali życia, wzdragamy się przerażeni, gdy wraca w ciemność.

Ale to samo jest granie, które wzbiera i znów przemija w takt muzyki, nigdy się nie kończącej.

Ukrywasz swój skarb w dłoni i krzyczymy, że nas ograbiono.

Ale otwieraj i zaciskaj dłoń, jak tylko zechcesz, zysk i strata są równe.

W tej grze, którą prowadzisz z samym sobą, wygrana i przegrana są jednym.
= = =
przeł. Stefan Gawłowski

70
Gdy wznosisz swą lampę w niebo, światło jej pada na moją twarz, a cień pada na ciebie.

Gdy wznoszę lampę miłości w mym sercu, światło jej pada na ciebie, a ja zostaję w cieniu.
= = =
przeł. Stefan Gawłowski


„Zbłąkane ptaki” zaś to zbiór krótkich notatek i maksym poetyckich:

254. Rzeczywistość, jeśli błędnie odczytać jej znaczenia i źle rozmieścić akcenty, daje w skutku nierzeczywistość.

266. Nie do domu ciebie zapraszam.
Wejdź w moją bezgraniczną samotność, Kochanku.
= = =
przeł. Robert Stiller

= = =
Zbłąkane ptaki oraz inne poezje (Tagore Rabindranath (Thaakur Ravindranaatha)), wybrał i opracował Robert Stiller, PIW, 1961.