Podobno Artur Conan Doyle miał powiedzieć, że praca jest najlepszym lekarstwem na smutek. Stosował tę metodę w życiu, o czym świadczy choćby fakt, że „Przygody Sherlocka Holmesa” trafiły do wydawcy przez przypadek, bowiem pisał je jedynie dla swojej własnej rozrywki. Tak rozpoczynają się losy najpopularniejszego na świecie detektywa.

Sherlock Holmes jest bez wątpienia genialny: zna tajniki psychologii, chemii, prawa, odznacza się niezwykłą sprawnością fizyczną, gra na skrzypcach, a do tego pyka swoją legendarną fajkę. Wszystkie te cechy łączą się, tworząc wyrazisty obraz i jednocześnie ujmując go w ramy zwykłego człowieczeństwa. „Wielkim błędem jest teoretyzować, zanim ma się dokładne dane. Na chybił trafił łączy się fakty, tak by odpowiadały teoriom, a nie – by teorie odpowiadały faktom”* – mówi Holmes na temat swojego sposobu rozwiązywania zagadek. Wiąże na pozór nieistotne szczegóły, myśli nieszablonowo i dzięki temu prawie zawsze dociera do sedna sprawy.

Niezwykłym atutem „Przygód…” jest ich nieszablonowość. Można by się spodziewać, iż przy tego typu literaturze bardzo szybko uwypukli się jakiś charakterystyczny rys autora, schemat konstrukcji, który można będzie przyporządkować do większości historii. Nic takiego jednak nie ma miejsca – znajomość rozwiązania jednej zagadki w żaden sposób nie ułatwia rozwikłania kolejnej. Doyle wydaje się niewyczerpaną studnią bardzo różnorodnych pomysłów. Przekuwa je we wciągające perypetie referowane z punktu widzenia prostolinijnego doktora Watsona, przepełnionego podziwem dla genialnego przyjaciela. W efekcie całość posiada ten nieuchwytny, trudny do zdefiniowana element, który wciąga czytelnika absolutnie w każdym wieku.


--
* Arthur Conan Doyle, „Skandal w Czechach”, przeł. Irena Doleżal-Nowicka, w: tegoż „Przygody Sherlocka Holmesa”, wyd. Iskry, 1956, s. 149.


[opublikowane również na blogu]