Rec. Bartłomiej Łopatka
Ocena: 5/6

Tortilla Flat jest jednym z lżejszych utworów Johna Steinbecka, w odróżnieniu chociażby od raczej ponurych i poruszających poważne tematy Gron gniewu czy dramatycznych Myszy i ludzi. Opisuje przygody kilku paisanos, grupki lekkoduchów, wierzących że są potomkami konkwistadorów. Nie oznacza to jednak, że to literatura płytka.

Główną rolę w powieści odgrywa relacja pomiędzy Dannym i jego przyjaciółmi – to jak próbują przetrwać kolejne dni, jakich zasad (mimo wszystko) przestrzegają, w jaki sposób obserwują i oceniają świat. Ci łotrzykowie, pijacy i złodzieje mają swoisty kodeks honorowy i bardzo giętką moralność. Są egoistami, a jednak zdobywają się na dobre uczynki. Na ich przykładzie Steinbeck pokazuje, że w gronie bliskich osób, niewiele potrzeba do szczęścia – czasami wystarczy wypity wspólnie galon wina lub podzielenie się miejscem do spania.

Steinbeck gloryfikuje również samą przyjaźń. To ona cementuje związki międzyludzkie i pozwala przetrwać gorsze chwile. To także dzięki niej ludzie są skłonni do postąpienia wbrew swojej naturze, ale dla dobra drugiej osoby, do wybaczenia wszystkich mniejszych lub większych przewinień. Szczególnie dobrze widać te zależności na przykładzie głównych bohaterów właśnie dlatego, że choć nie stronią od kradzieży i drobnych łajdactw wobec siebie, to są sobie bliscy i doskonale się rozumieją.

Informacja z okładki zwraca uwagę, że Tortilla Flat to także dość swobodna reinterpretacja mitu arturiańskiego. To prawda, jednak powiązania te zauważą tylko osoby, które dość dobrze znają legendy o Arturze i jego rycerzach. Niemniej, niezauważenie tej warstwy nie powinno wpłynąć na satysfakcję płynącą z lektury - nie stanowi ona jej głównego składnika. W interpretacji mitologicznej Danny przypomina samego króla, który zaprasza swoich rycerzy (inni paisanos), by zamieszkali za darmo w jego domu (Camelot), w zamian za co Ci obiecują, że będą dbać o jedzenie dla niego (przysięga wierności). Pojawia się także trawestacja Świętego Graala – tutaj będącego skarbem Pirata.

Dodatkowo, jak zwykle u Steinbecka, zachwyca język oraz łatwość prowadzenia narracji – wydarzenia opisywane są z perspektywy kolejnych postaci. Zdarza się, że narrator zmienia się kilkukrotnie w przeciągu jednego rozdziału, ale przejścia są na tyle płynne, że nie wybijają z rytmu. Pozwala to na jeszcze większą immersję w opowieść i utożsamienie się z jej bohaterami.

Tortilla Flat jest świetną powieścią, należy już do klasyki XX-wiecznej literatury amerykańskiej. Pomimo, że nie stanowiła takiego przełomu jak Grona gniewu czy Ćpun, to warto się z nią zapoznać, choćby dla porównania jej nieco lżejszego tonu i pozornej beztroski z poważniejszym nastrojem pozostałych powieści Steinbecka.



Bartłomiej Łopatka jest zastępcą szefa działu książek w serwisie Poltergeist.