Współczesne teksty baśniowe dla dzieci często są określane jako postmodernistyczne[1]. Z jednej strony nawiązują one do tradycji, do wszystkich znanych szerokiemu kręgowi odbiorców tekstów baśniowych, z drugiej – odsłaniają wszelkie gry z tymi kanonicznymi treściami. Najczęstszym zabiegiem stosowanym przez autorów jest przeniesienie bohaterów do czasów nam współczesnych, dzięki czemu znajdują oni nić porozumienia z każdym czytelnikiem, który z łatwością dostrzega humor wynikający ze zderzenia baśniowości z XXI wiekiem.

Marcin Pałasz, jako autor „B@jek”, wpisuje się w nurt nowych odczytań[2] klasycznych już tekstów: „Złotej rybki”, „Czerwonego Kapturka”, „Smoka Wawelskiego” oraz opowieści o Jasiu i Małgosi. Osadzenie znanych postaci w realiach nam, czytelnikom, współczesnych, świetnie oddaje już sam tytuł książki, zapisany z użyciem komputerowej małpy (@).

Aby bawić się w tropienie niezgodności realiów współczesnego życia i dawnych baśni, wystarczy znajomość pierwowzoru i zanurzenie w ponowoczesności, której nawet nie rejestrujemy, a która otacza nas zewsząd. Nie przeszkadza nawet dorosłemu czytelnikowi, że łatwo przewidzieć niedostosowanie postaci baśniowych do dzisiejszych realiów, ponieważ autor zaskakuje umiejętnie pomysłami wyjścia z trudnych sytuacji. Postacie nie zgadzają się na żywot negatywnych bohaterów, więc łatwo się domyślić, że na drodze do rehabilitacji spotkają dzieci.

Humor opisywanych tekstów jest cechą dostrzegalną już przy odczytywaniu tytułów poszczególnych baśni, w czym znacznie pomagają zabawne, niezwykle dynamiczne ilustracje Elżbiety Kidackiej. Podkreśleniu humoru konkretnych kwestii służy także, dość często stosowany, wytłuszczony druk.

Młody czytelnik z łatwością utożsami się ze współczesnym Jasiem czy Małgosią. Podobnie Justynka jako Zielony Kapturek, jej babcia i wilk zachowują się inaczej niż ich pierwowzory. „Królewna Śmieszka” pozostaje w realiach baśniowych, ale przypominać może niejednego małego czytelnika.

Nie wszyscy dorośli bohaterowie „B@jek” Marcina Pałasza wzbudzają sympatię czytelników. Król, ojciec Królewny Śmieszki, jest z pozoru nieporadny, podobnie jak inni baśniowi bohaterowie. Śmiesznie, ale i dramatycznie pokazane próby przeprowadzenia poważnej rozmowy z córką mogą pobudzić do refleksji nie tylko dorosłych. Dzieci, tak jak Królewna, występują przeciwko normom i zakazom rodziców często dla sprawdzenia, gdzie znajduje się ustanowiona przez nich granica. Dorosłym pozostaje nie tracić ducha i ponawiać próby utemperowania latorośli.

Warto też przyjrzeć się usposobieniu czy zdolnościom bohaterów opisanych przez Marcina Pałasza. Są to osoby twórcze, które czytają książki, mają różne inne artystyczne uzdolnienia: muzyczne, taneczne, poetyckie (jeśli tak można określić rapowanie). Ich zainteresowanie literaturą odgrywa istotną rolę. Wszyscy korzystamy przecież z dorobku literackiego i kulturalnego całych społeczeństw.

Gra z tekstem tradycyjnym zachęca do zabawy słowem, postaciami, realiami. Młody czytelnik może się poczuć badaczem tekstu, gdy będzie mógł o swoich odkryciach porozmawiać z dorosłym czytelnikiem, dla którego np. odwołanie do psychologa czy psychiatry i jego roli będzie bardziej czytelne. Domyśleć się można bowiem, że Marcin Pałasz zadbał o specjalne treści dla dorosłego pośrednika w kontakcie dziecka z książką.

Dziecko zachęcone przez Marcina Pałasza może samo zabawić się w twórcę nowych, nowoczesnych i zabawnych bajek. Działania twórcze tego typu spotkać można już u najmłodszych dzieci, które z powodzeniem posługują się wyobraźnią.

Można odnieść wrażenie, że Marcin Pałasz przyciąga uwagę młodego czytelnika nowoczesnością „B@jek” po to, by mówić o ważnych sprawach: potrzebie empatii, otwarcia się na drugiego człowieka i na własne emocje.



---
[1] Weronika Kostecka, „Tendencje postmodernistyczne we współczesnej literaturze baśniowej dla dzieci i młodzieży”, [w:] „Nowe opisanie świata. Literatura i sztuka dla dzieci i młodzieży w kręgach oddziaływań”, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013, s. 27–40.
[2] Por. Angela. Bajorek, „O twórcach baśni – elementarza uczuć i języka obrazów. W 200. rocznicę wydania zbioru bajek Braci Grimm”, „Guliwer” 2012, nr 2, s. 5–10.