Dziwna książka. Mam problem z jej oceną, a nawet wnioskami płynącymi z lektury, ale… od początku.

Pierwsze, co rzuciło mi się w oczy, to określenie „historyk” – odmieniane we wstępie na wszelkie możliwe sposoby, przywodzi na myśl bardzo młodego, niepewnego człowieka, który czuje przemożną potrzebę udowadniania czytelnikowi, a może samemu sobie, że naprawdę jest historykiem.

Drugie to tekst z okładki: „Nie każdy żołnierz był bohaterem, nie każdy zabijał wrogów i nie każdy odniósł rany. Ale każdy pił”*. W II wojnie światowej brało udział zapewne kilka milionów żołnierzy. Twierdzenie, że wszyscy oni pili, wydaje się… ryzykowne albo wręcz nieprawdopodobne. Zwłaszcza że autor stwierdza wyraźnie: „Jednak ani w przypadku wojennej sielanki, ani w obliczu nieuniknionej klęski nie można mówić, że pili wszyscy, zawsze i wszędzie”**.

Jednak najważniejsze jest coś innego: to nie jest książka o tym, jak było, ale książka o wspomnieniach (choćby kilkuset) żołnierzy na temat alkoholu i picia w czasie II wojny światowej. Autor też zwraca na ten fakt uwagę: „Osobiście ograniczyłem się tylko do jednego rodzaju źródeł – wspomnień samych żołnierzy”***. Czy te wspomnienia, które mogą być zafałszowane (świadomie albo i nie) przez wojenną propagandę, pragnienie pokazania się w innym świetle, upływ czasu i sto innych jeszcze powodów, powinny stanowić źródło kompletne i wystarczające dla… historyka? W książce popularnej, nastawionej raczej na rozrywkę – zapewne tak, ale w opracowaniu o charakterze naukowym – chyba jednak nie.

Nie wiem, czy po lekturze oczekiwałem czegoś konkretnego – jeśli nawet tak, to nie wiem, czego; może opisów wydarzeń bardziej spektakularnych, jakichś szokujących ciekawostek? W każdym razie tego czegoś nie dostałem. Z „Pijanej wojny” dowiedziałem się, że w czasie wojny żołnierze pili alkohol i to raczej więcej i częściej, niż w czasach pokoju. Czy zdawałem sobie z tego sprawę wcześniej? Oczywiście – jak chyba każdy.



---
* Kamil Janicki, „Pijana wojna”, wyd. Instytut Wydawniczy Erica, 2012; tekst z okładki.
** Tamże, s. 172.
*** Tamże, s. 16.