Jeśli Odyseusz wróci i uczyni tak, jak musi, [...] nie powinien sobie wyobrażać, że ta wojna, którą zacznie, jest sprawą rodzinną, która nie obchodzi innych. Dotyczy ona nas wszystkich tu i wszędzie. Kamień, który rzuci do morza, wywoła fale przyboju nie tylko na tym brzegu. Przybój, który wywoła, bić będzie o wszystkie wybrzeża. Wszystko jest z sobą związane. Krwawe fale sięgną do Same i Zakynthos, i Dulichionu, i Leukas, i Pylos w ciągu jednej doby. Potem będą one wędrować wzdłuż wybrzeża lądu na północ i na południe, potoczą się stąd i z wszystkich wysp na zachód. Będą toczyć się długo, przez całe lata, i tak daleko, jak sięga Helios. Będą nieść posłannictwo do innych ludów, które może nie będą wiedziały, skąd przychodzi krwawy przybój, ale może będą go opiewać i zmienią jego znaczenie w bardziej heroiczne świadectwo, niż nim właściwie jest, i uczynią z jego działania albo z podobnych działań czyny godne naśladownictwa, działania, do których warto dążyć. Przybój fal z Itaki dotrze do każdego człowieka w każdym czasie, we wszystkich po nas epokach.
- I nigdy się nie zatrzyma? [...]
- Tak - powiedział - zatrzyma się, gdy ludzie przestaną się bić o władzę. [...] Krwawy przybój u wszystkich brzegów uspokoi się, gdy człowiek bez obawy przed karą bogów będzie mógł powiedzieć do drugiego: Dawniej głupi ludzie zabijali się nawzajem. Uważali, że jest w tym coś wspaniałego. Te czerwone fale to ludzka krew, którą ongiś przelał do morza Odyseusz z Itaki. Albo krew, którą przelali do morza inni, co szli za jego przykładem. Dopiero teraz dotarła ona do naszego brzegu. Ale zniknie. Morze stanie się znowu niebieskie*.


---
* Eyvind Johnson, "Fale przyboju", przeł. Zygmunt Łanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975, s. 392-393.