"Ulana" to jedna z tzw. powieści ludowych w dorobku pisarskim Józefa Ignacego Kraszewskiego.

Tytułową bohaterką jest uboga chłopka poleska, Ulana Honczarycha, żona garncarza Oksenia oraz matka dwojga dzieci. Jej życie bynajmniej nie jest usłane różami. Ulana słynie z urody, ale fakt ten powoduje, że jej mąż wielokrotnie w przypływie zazdrości i pod wpływem alkoholu używa przemocy fizycznej wobec swojej połowicy. Lecz pewnego dnia powraca do wsi miejscowy dziedzic, panicz Tadeusz. Spotyka on Ulanę i od pierwszego wejrzenia zakochuje się w niej. Kobieta broni się przed zalotami dziedzica, obawiając się reakcji środowiska, w jakim przyszło jej żyć. W końcu jednak ulega Tadeuszowi, który jest wobec niej czuły, delikatny i zapewnia ją o swojej miłości. Czyli ma cechy zupełnie przeciwne niż Okseń. Ulana wkrótce porzuca brutalnego męża oraz dzieci i zamieszkuje z paniczem, nie zważając na niechęć społeczności wiejskiej. Okseń tymczasem w poczuciu bezsilności knuje plany perfidnej zemsty na Tadeuszu. Czy uda mu się je zrealizować? I czy uczucie ubogiej chłopki do dziedzica będzie mieć szansę na szczęśliwe zakończenie? Czy Tadeusz wytrwa w miłości do Ulany?

"Ulana" jest, wydawałoby się, kolejną powieścią o mezaliansie, miłości dwojga ludzi wywodzących się ze skrajnie różnych warstw społecznych. To jednak uproszczona ocena tego utworu. Miłość dwojga bohaterów jest głównym wątkiem powieści, ale Kraszewski na jej kartach kreśli także doskonały obraz wsi poleskiej i jej mieszkańców. Przedstawia życie codzienne tych ludzi, ich obyczaje, zajęcia, poglądy na życie i różne sprawy, a także ich wzajemne relacje. Daje doskonały portret psychologiczny bohaterów. Ponadto, jak w wielu innych utworach tego autora, także i w tym znajdują się doskonałe opisy przyrody. Język jest tu lekko archaizowany, co wpływa zdecydowanie dodatnio na wartość powieści i, moim zdaniem, wzbudza jeszcze większe zainteresowanie czytelnika.

Chociaż "Ulana" nie jest dziełem wybitnym w bogatym dorobku pisarskim Józefa Ignacego Kraszewskiego, to jednak warto ją polecić czytelnikowi. I nie tylko wielbicielom twórczości "Bolesławity" ale każdemu, kto lubi czytać ciekawe powieści obyczajowe z akcją toczącą się w środowisku XIX-wiecznej wsi. Utwór jest krótki, dlatego czyta się go w miarę szybko i z zainteresowaniem.

Serdecznie polecam.