"Jermoła" to jedna z tzw "powieści ludowych" Józefa Ignacego Kraszewskiego.

Akcja utworu toczy się w I połowie XIX wieku na Polesiu wołyńskim, na terenach pokrytych lasami, puszczami, bagnami, bardzo trudno dostępnych, zamieszkanych głównie przez ubogą ludność zajmującą się rolnictwem, rybołówstwem, rzemiosłem, żeglugą rzeczną, a także wyrębem lasów. Na tych terenach leży też wioska zwana Popielnią. Mieszka tam, w zrujnowanym budynku dawnej oberży, tytułowy bohater -ubogi chłop poleski Jermoła. Przez wiele lat pełnił on służbę w pobliskim dworze; gdy rozpoczyna się akcja utworu, trudni się rolnictwem, a także pomaga sąsiadom w pracach gospodarskich. Żyje niezwykle skromnie. Uchodzi za dziwaka i ekscentryka, jest jednakże szanowany przez mieszkańców wsi za skromność i dobre serce okazywane drugiemu człowiekowi.

Monotonne i przewidywalne życie Jermoły zmienia się, gdy pewnego wieczoru znajduje on koło własnego domu podrzucone niemowlę. Mężczyzna podejmuje się opieki nad chłopcem, któremu daje imię Radionek. Jermoła odkrywa w sobie powołanie ojcowskie i pragnie wychować Radionka na dobrego i uczciwego człowieka. Dla dobra przybranego dziecka ima się różnych prac. Staje się także przedsiębiorczy, chcąc zapewnić wychowankowi godne warunki egzystencji. Dni Jermoły i Radionka płyną cicho i monotonnie, ale szczęśliwie. Mija kilkanaście lat. Nieoczekiwanie zachodzi wydarzenie, które burzy szczęśliwy żywot bohaterów.

Czyim potomkiem okaże się Radionek? Dlaczego został porzucony w niemowlęctwie? Z jakiego powodu prawdziwi rodzice pragną po latach go odzyskać i kim są? Czy los Jermoły oraz Radionka będzie miał szczęśliwe zakończenie?

Dzieje tytułowego bohatera i jego przybranego syna stają się dla autora pretekstem do ukazania życia i pracy ludu poleskiego. Kraszewski przedstawia na kartach tej powieści codzienne życie mieszkańców Polesia, ich pracę, egzystencję, codzienne smutki i radości, a także kulturę i obyczaje. "Jermoła" jest także opowieścią o miłości, dobroci i poświęceniu dla drugiego człowieka. Owe cechy uosabia Jermoła. Odnoszę wrażenie, iż Kraszewski poprzez tę powieść chciał dowieść wyższości moralnej prostego ludu wiejskiego nad innymi warstwami społecznymi.

Może i nie jest ten utwór dziełem wybitnym w dorobku autora. Jednakże to powieść godna uwagi i polecenia. Głównie zapraszam do czytania miłośników twórczości "Bolesławity", ale myślę, że także dla pozostałych czas poświęcony na lekturę nie będzie czasem straconym.