Dlaczego w grupie zachowujemy się inaczej, często wbrew swoim przekonaniom? Dlaczego to, co dla nas jest logiczne, poparte argumentami, do innych zupełnie nie trafia? Dlaczego jednych ludzi lubimy mniej niż innych? Jaki wpływ na nasze postawy i opinie mają środki masowego przekazu? Na te pytania szuka odpowiedzi psychologia społeczna.

Lekturę zaczynamy od historii, która wydarzyła się naprawdę: na jednym z amerykańskich osiedli, późnym wieczorem, została napadnięta i zamordowana kobieta. Mimo że wszyscy słyszeli jej krzyk i wołanie o pomoc, wiele osób oglądało zdarzenie zza okien, nikt nie przyszedł jej z pomocą. Wydarzenie to wstrząsnęło opinią publiczną. Co się stało? - pytali wszyscy. Mieszkańcy tego osiedla byli przeciętnymi obywatelami. Dlaczego zachowali się tak nieludzko? Tu poznajemy I prawo Aronsona: ludzie, którzy postępują anormalnie, niekoniecznie muszą być szaleńcami.

Życie w grupie często skłania nas do konformizmu, zmiany zachowania pod wpływem opinii innych osób. Będąc członkiem określonej grupy, z którą się identyfikujemy, mamy tendencje do przyjmowania myślenia grupowego. Myślenie takie chroni interesy grupy, pomijając inne istotne czynniki. (W skrajnych przypadkach prowadzi do katastrofalnych decyzji i wypaczeń, takich jak na przykład hitleryzm). Grupa jest wtedy niezwykle spójna i dąży do jednomyślności. Stąd ogromna troska członków grupy o trzymanie się wyznaczonych zasad i tępienie wszelkich odstępstw.

Postąpić właściwie czy zachować życzliwość innych? Jakie mogą być nasze reakcje na wpływy społeczne?

Najczęściej rozpoznajemy wpływ społeczny jako uleganie. Jesteśmy wówczas poddani władzy. Wpływ ten nie jest trwały. Kończy się, gdy władza ustaje lub gdy zmienia się sytuacja. Trwalsze skutki przynosi identyfikacja - gdy pozostajemy pod wpływem atrakcyjności osoby głoszącej poglądy, z którymi się identyfikujemy. Najtrwalsze są wpływy osiągnięte w wyniku internalizacji. Przy zdobywaniu informacji najważniejsza jest wiarygodność osoby głoszącej przedstawiane poglądy. Wówczas ufająca jej jednostka przyswojone opinie, poglądy uważa za własne. Te trzy rodzaje wpływów społecznych mogą być ze sobą powiązane. Prowadzą one do modyfikacji naszych zachowań.

Środki masowego przekazu mają ogromny - często większy, niż sobie to uświadamiamy - wpływ na tworzenie postaw społecznych wobec ważnych kwestii. W USA przez lata ważnym problemem była segregacja rasowa. Czarni nie byli widoczni w życiu publicznym, a jeśli pojawiali się w prasie lub telewizji, to tylko jako przedstawiciele gorszej rasy (niewykształceni, leniwi, popadający w konflikty z prawem). Odkąd telewizja zaczęła ich pokazywać w innych rolach, zmieniły się postawy społeczne wobec Czarnych.

Co nami kieruje przy odbiorze informacji?

Na co dzień dociera do nas mnóstwo bodźców. Wiele z nich ignorujemy. Na wiele reagujemy automatycznie. Próbujemy nadać sens światu, dlatego dopasowujemy je do kontekstu, do tego, co wiemy.

Książka jest niezwykle interesująca. Opisuje eksperymenty psychologiczne (m.in. słynny eksperyment Zimbardo) i dylematy z nimi związane. Łączy walory rzetelności naukowej ze sprawną narracją, pozostając, mimo upływu lat, w kanonie lektur obowiązowych dla studentów psychologii i nauk pokrewnych. Autor ujmuje swą wrażliwością i szacunkiem dla czytelnika.

Gorąco polecam wszystkim, którzy lubią pytać "dlaczego?".