Tom 1

Najpełniejszy to – jak dotąd – zbiór opowiadań autora „Innego świata”. Znalazły się w nim wszystkie utwory ze „Skrzydeł ołtarza” oraz z tomów „Gorący oddech pustyni” i „Don Ildebrando”, a także osiem publikowanych dotąd jedynie na łamach dodatku do „Rzeczypospolitej” – „Plus Minus”.

O opowiadaniach Gustawa Herlinga-Grudzińskiego – podobnie zresztą jak o całej jego twórczości – pisało w ostatnich latach bardzo wielu krytyków i recenzentów. Każdy z nich odczytywał tę prozę trochę inaczej. Niezmiennie jednak we wszystkich niemal wypowiedziach zwracano uwagę na dwa aspekty tego pisarstwa: jego wymiar moralistyczny i metafizyczne jądro. One to bowiem sprawiają, że proza ta fascynuje, skłania do przemyśleń, do poszukiwania nowych odpowiedzi na odwieczne pytania o granice poznawalności świata, o celowość ludzkich cierpień, o możliwość przezwyciężenia zła, o to, czy człowiek jest w stanie i czy powinien przeciwstawiać się okrutnym wyrokom losu.


Tom 2

„Jak wielu pisarzy XX wieku Herling upodobał sobie tzw. narrację autorską (w pierwszej osobie), widząc w niej jednak nie tyle możliwość mnożenia wielopiętrowych relacji pomiędzy zmyśleniem a prawdą, co raczej szansę dla upodmiotowienia problemów, jakie przedstawia w swoich utworach. O czymkolwiek bowiem Herling-Grudziński opowiada, opowiada zawsze o sobie – o człowieku, który próbuje zrozumieć ludzi, ich losy, zachowania, postawy.
Narrator tych opowiadań, jako diarysta i eseista, jest prawie zawsze porte parole autora, ale równocześnie – właśnie jako autor całego utworu – poprzez sam akt opowiadania tworzy z narratora konstrukcję stricte literacką. Między autorem a narratorem, a często także i bohaterem jego opowiadań, toczy się dyskretna, ale zarazem skomplikowana gra podobieństw, mistyfikacji, prawdy i fikcji”.

Włodzimierz Bolecki

[Czytelnik, 1999]